Μήπως προλάβουμε τη συμφορά..
`
`
Μιλάει μια δεκαεπτάχρονη κοπέλα ..
«Στη σημερινή Ρωσία το χάσμα του πλούτου είναι τέτοιο, ώστε έχεις την αίσθηση ότι πλούσιοι και φτωχοί δε ζoυν απλώς σε διαφορετικές χώρες αλλά και σε διαφορετικούς αιώνες. Ο ένας χωροχρόνος είναι το κέντρο της Μόσχας, που μεταμορφώνεται ταχύτατα σε μια φουτουριστική πόλη της αμαρτίας του εικοστού πρώτου αιώνα, όπου οι ολιγάρχες μετακινούνται με κομβόι μαύρων Mercedes, προστατευόμενοι από επίλεκτους μισθοφόρους, και οι Δυτικοί διαχειριστές κεφαλαίων γοητεύονται από την έλλειψη κανόνων στις επενδύσεις τη μέρα και από τα θέλγητρα εκδιδόμενων γυναικών τη νύχτα. Στον άλλο χωροχρόνο ζει μια δεκαεπτάχρονη κοπέλα που, όταν τη ρώτησαν ποιες είναι οι ελπίδες της για το μέλλον, απάντησε: «Είναι δύσκολο να μιλάς για τον εικοστό πρώτο αιώνα όταν διαβάζεις υπό το φως ενός κεριού. Για ποιον εικοστό πρώτο αιώνα μου μιλάτε; Εδώ ζούμε στο δέκατο ένατο αιώνα». `
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 
ΞΕΚΑΘΑΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΤΟΠΙΟ
Η ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΦΕΡΝΕΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
`
ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΟΥ ΣΟΚ
Naomi Klein
`
`
ΤΟ ΠΥΡΟΤΕΧΝΗΜΑ ΜΙΑΣ ΝΕΑΡΗΣ ΔHMOKΡΑΤIAΣ
Η ΡΩΣΙΑ ΕΠΙΛΕΓΕΙ ΤΗ «ΛΥΣΗ ΠΙΝΟΤΣΕΤ»
«Δεν είναι δυνατόν να εκποιούνται τμήματα
μιας ζωντανής πόλης χωρίς να λαμβάνονται
υπόψη οι τοπικές παραδόσεις, ακόμα κι αν
φαίνονται αλλόκοτες στους ξένους. [ … ] Όμως
αυτές είναι οι παραδόσεις μας και η πόλη μας.
Για πολλά χρόνια ζούσαμε υπό τη δικτατορία
των κομουνιστών, σήμερα όμως διαπιστώνουμε
ότι η ζωή υπό τη δικτατορία των επιχειρηματιών
δεν είναι καλύτερη. Τους είναι παντελώς
αδιάφορο σε ποια χώρα βρίσκονται».
–Γκριγκόρι Γκόριν, Ρώσος συγγραφέαςl
«Διαδώστε την αλήθεια: Οι νόμοι της
οικονομίας είναι σαν τους νόμους της
μηχανικής. Το ίδιο σύνολο νόμων
λειτουργεί παντού».
-Λόρενς Σάμερς, οικονομολόγος
της Παγκόσμιας Tράπεζας.
`
`
Γκορμπατσώφ-Ρήγκαν υπογράφουν συνθήκες για τα πυρηνικά
ταν ο Πρόεδρος της ΕΣΣΔ Μιχαήλ Γκορμπατσόφ πήγε τον Ιούλιο του 1991 στο Λονδίνο για να πάρει μέρος στη σύνοδο κορυφής του G7, είχε κάθε λόγο να περιμένει ότι θα τον υποδέχονταν ως ήρωα, καθώς τα προηγούμενα τρία χρόνια δε βρισκόταν απλώς στο παγκόσμιο προσκήνιο αλλά κυριαρχούσε σε αυτό, γοητεύοντας τα μέσα ενημέρωσης, υπογράφοντας συνθήκες αφοπλισμού και τιμώμενος με βραβεία ειρήνης, συμπεριλαμβανομένου του Νομπέλ το 1990.
Είχε, μάλιστα, καταφέρει να επιτύχει κάτι που μέχρι τότε φάνταζε αδιανόητο: να κατακτήσει την αμερικανική κοινή γνώμη. Ο Ρώσος ηγέτης είχε καταφέρει να θέσει τόσο ολοκληρωτικά υπό αμφισβήτηση τη γελοιογραφική απεικόνιση της ΕΣΣΔ ως της «Αυτοκρατορίας του Κακού», ώστε ο Τύπος των ΗΠΑ είχε αρχίσει να αναφέρεται σε αυτόν με το τρυφερό παρατσούκλι «Γκόρμπι», ενώ το 1987 το περιοδικό Time πήρε την τολμηρή απόφαση να επιλέξει το Σοβιετικό Πρόεδρο ως τον «Άνθρωπο της Χρονιάς». Οι εκδότες του περιοδικού εξήγησαν ότι, σε αντίθεση με τους προκατόχους του «τους δαίμονες με τα γούνινα καπέλλα», ο Γκορμπατσόφ ήταν ο Ρόναλντ Ρέιγκαν της Ρωσίας, η εκδοχή του Κρεμλίνου για το «Μεγάλο, Επικοινωνιακό, Χαρισματικό Ηγέτη». Η επιτροπή για το βραβείο Νομπέλ είχε δηλώσει ότι, χάρη στο έργο του, «ελπίζουμε πως γιορτάζουμε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου».
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, με τις δίδυμες πολιτικές της γκλάσνοστ (διαφάνειας) και της περεστρόικα (ανοικοδόμησης), ο Γκορμπατσόφ οδήγησε τη Σoβιετική Ένωση σε μια αξιοσημείωτη διαδικασία εκδημοκρατισμού: Αποκαταστάθηκε η ελευθερία του Τύπου, έγιναν εκλογές για το κοινοβούλιο, τα τοπικά συμβούλια, τον αντιπρόεδρο και τον πρόεδρο της κυβέρνησης, το δε Συνταγματικό Δικαστήριο απέκτησε την ανεξαρτησία του. Όσο για την οικονομία, ο Γκορμπατσόφ κινούνταν προς ένα συνδυασμό ελεύθερης αγοράς και ισχυρού κοινωνικού δικτύου προστασίας, με τις κομβικές βιομηχανίες να παραμένουν υπό κρατικό έλεγχο μια διαδικασία που, όπως προέβλεπε ο ίδιος, θα χρειαζόταν δέκα με δεκαπέντε έτη για να ολοκληρωθεί. Ο τελικός σκοπός του ήταν να οικοδομήσει ένα σοσιαλδημοκρατικό καθεστώς βασισμένο στο σκανδιναβικό μοντέλο, «ένα σοσιαλιστικό φάρο για ολόκληρη την ανθρωπότητα».
Αρχικά όλα έδειχναν ότι και η Δύση επιθυμούσε να καταφέρει ο Γκορμπατσόφ να χαλαρώσει τα δεσμά της σοβιετικής οικονομίας και να τη μετατρέψει σε μια οικονομία παρεμφερή με εκείνη της Σουηδίας. Η Επιτροπή Νομπέλ εξήγησε κατηγορηματικά ότι η απονομή του βραβείου ήταν μια εκδήλωση υποστήριξης στη μετάβαση, «μια χείρα βοηθείας σε ώρα ανάγκης». Και σε μια επίσκεψή του στην Πράγα ο Γκορμπατσόφ κατέστησε σαφές ότι δεν μπορούσε να την επιτύχει μόνος του: «Σαν τους ορειβάτες που χρησιμοποιούν το ίδιο σκοινί, τα έθνη του κόσμου είτε θα ανέβουν μαζί στην κορυφή είτε θα πέσουν μαζί στην άβυσσο».
Αυτό, λοιπόν, που συνέβη στη σύνοδο κορυφής του G7 ήταν εντελώς ανεξήγητο. Το σχεδόν ομόφωνο μήνυμα που έστειλαν στον Γκορμπατσόφ οι ομόλογοί του ήταν ότι, αν δεν εφάρμοζε αμέσως μια ριζική οικονομική θεραπεία-σοκ, θα έκοβαν το σκοινί και θα τον άφηναν να πέσει μόνος του, «Οι υπoδεiξεις τους για το ρυθμό και τις μεθόδους της μετάβασης με άφησαν εμβρόντητο», θα έγραφε ο Γκορμπατσόφ για το συμβάν.
Στην Πολωνία είχε μόλις ολοκληρωθεί ο πρώτος γύρος της θεραπείας -σοκ υπό την κηδεμονία του ΔΝΤ και του Τζέφρι Σάκς, και ο Βρετανός πρωθυπουγός Τζον Μέιτζορ, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους, ο Καναδός πρωθυπουργός Μπράιαν Μαλρόνι και ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Τοσίκι Καϊφούσι συμφώνησαν ότι η Σοβιετική Ένωση έπρεπε να ακολουθήσει το παράδειγμά της τηρώντας ένα συντομότερο χρονοδιάγραμμα. Μετά τη συνάντηση το ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα και άλλοι σημαντικοί οργανισμοί έδωσαν στον Γκορμπατσόφ το ίδιο «φύλλο πορείας». Όταν αργότερα εκείνο το χρόνο η Ρωσία ζήτησε τη διαγραφή του χρέους της για να αντιμετωπίσει μια καταστροφική oικονομική κρίση, η άτεγκτη απάντηση ήταν ότι έπρεπε να τιμήσει τις δανειακές υποχρεώσεις της. Από την εποχή που ο Σάκς είχε επιτύχει τη xoρήγηση βοήθειας στην Πολωνία και την ανακούφιση του χρέους της το πολιτικό κλίμαι είχε αλλάξει: Ήταν πολύ πιο σκληρό.
Τα όσα έγιναν στη συνέχεια (η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, ο παραμερισμός του Γκορμπατσόφ από τον Γέλτσιν και η θυελλώδης εξέλιξη της οικονομικής θεραπείας-σοκ στη Ρωσία) συνιστούν ένα πολύ καλά τεκμηριωμένο κεφάλαιο της σύγχρονης ιστορίας. Ωστόσο τις περισσότερες φορές η εξιστόρηση των γεγονότων γίνεται με την ήπια γλώσσα των «μεταρρυθμίσεων, ενώ είναι τόσο γενικόλογη, ώστε να αποκρύπτεται ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα που διαπράχθηκαν εναντίον της δημοκρατίας στη νεότερη ιστoρια. Η Ρωσία, όπως και η Κίνα, υποχρεώθηκε να διαλέξει ανάμεσα στο οικονομομικό πρόγραμμα της Σχολής του Σικάγου και σε μια γνήσια δημοκρατική Eπανάσταση. Όταν αντιμετώπισαν αυτό το δίλημμα, οι ηγέτες της Κίνας στράφηκαν εναντίον του ίδιου τους του λαού, προκειμένου να εμποδίσουν τη δημοκρατία να διαταράξει τα νεοφιλελεύθερα σχέδιά τους. Στη Ρωσία τα πράγματα ήταν διαφορετικά: Η δημοκρατική επανάσταση είχε ήδη ξεκινήσει, επομένως, για να προωθηθεί το οικονομικό πρόγραμμα της Σχολής του Σικάγου, έπρεπε να διακοπεί βίαια και στη συνέχεια να αναστραφεί η ειρηνική και ελπιδοφόρα διαδικασία την οποία είχε δρομολογήσει ο Γκορμπατσόφ.
The Economist: «Μιχαήλ Σεργκέγεβιτς Πινοτσετ;»
Ο Γκορμπατσόφ γνώριζε ότι μόνο διά της ισχύος θα μπορούσε να επιτευχθεί το είδος της θεραπείας-σοκ την οποία υποστήριζαν το G7 και το ΔΝΤ-όπως εξάλλου το γνώριζαν και πολλοί στη Δύση οι οποίοι προωθούσαν αυτές τις πολιτικές. Το περιοδικό The Economist σε ένα σημαντικό άρθρο του που δημοσίευσε το 1990 παρότρυνε τον Γκορµπατσόφ «να κυβερνήσει µε πυγµή, [..] συνθλίβοvτας την αντίσταση που εµπόδιζε τις σοβαρές οικονοµικές µεταρρυθµίσεις». Μόλις δύο βδοµάδες αφότου η Επιτροπή Νοµπέλ είχε διακηρύξει το τέλος του Ψυχρού Πολέµου, το Economist παρότρυνε τον Γκορµπατσόφ να χρησιµοποιήσει ως πρότυπό του έναν από τους πιο διαβόητους δολοφόνους του Ψυχρού Πολέµου. Με τον τίτλο «Μιχαήλ Σεργκέγεβιτς Πινοτσετ;», το άρθρο κατέληγε στο συµπέρασµα ότι, παρόλο που η υιοθέτηση της συµβουλής του θα µπορούσε να προκαλέσει «πιθανή αιµατοχυσία [ … ], ίσως να είχε έρθει η ώρα της Ρωσίας να στραφεί σε αυτό που θα µπορούσε να αποκληθεί «προσέγγιση Πινοτσέτ» για µια φιλελεύθερη οικονοµία». Η Wαshington Post ήταν πρόθυµη να προχωρήσει ένα βήµα παραπέρα. Τον Αύγουστο του 1991 η εφηµερίδα δηµοσίευσε ένα σχόλιο µε τον τίτλο «Η Χιλή του Πινοτσέτ ένα Πραγµατιστικό Πρότυπο για τη Σοβιετική Οικονοµία». Το άρθρο υποστήριζε την ιδέα της πραγµατοποίησης ενός πραξικοπήµατος για να απαλλαγεί η Σοβιετική Ένωση από τον Γκορµπατσόφ, που επιβράδυνε τις εξελίξεις, όµως ο συντάκτης του Μάϊκλ Σρέιτζ εξέφραζε την ανησυχία ότι οι αντίπαλοι του Σοβιετικού Προέδρου δεν είχαν ούτε την τεχνογνωσία ούτε την υποστήριξη για να αδράξουν ην ευκαιρία και να επιλύσουν το ζήτηµα µε τον τρόπο που το είχε κάνει ο Πινοτσέτ στη Χιλή. «Θα έπρεπε να έχουν ως πρότυπό τους ένα δυνάστη που πραγματικά γνωρίζει πώς να πραγµατοποιήσει ένα πραξικόπηµα: τον απόστρατο χιλιανό στρατηγό Αουγκούστο Πινοτσετ».
Ο Γκορµπατσόφ θα διαπίστωνε σύντοµα ότι είχε απέναντί του έναν αντίλαλο που ήταν κάτι παραπάνω από πρόθυµος να διαδραµατίσει το ρόλο ενός Ρώσου Πινοτσέτ. Ο Μπορίς Γέλτσιν, παρότι κατείχε το αξίωµα του Προέδρου της Ρωσίας, ήταν πολύ λιγότερο γνωστός από τον Γκορµπατσόφ, ο οποίος ήταν ηγέτης ολόκληρης της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό θα άλλαζε µε δραµατικό τρόπο στις 19 Αυγούστου 1991, ένα µήνα µετά τη σύνοδο κορυφής του G 7. Μια οµάδα κομουνιστών της παλαιάς φρουράς έστειλε άρµατα µάχης εναντίον του Λευκού Οίκου, όπως ονοµάζεται το κτίριο του ρωσικού κοινοβουλίου. Επιδιώκοντας να σταµατήσουν τη διαδικασία εκδηµοκρατισµού, απειλούσαν να επιτεθούν εναντίον των πρώτων εκλεγµένων βουλευτών της χώρας. Ο Γέλτσιν, ο οποίος βρισκόταν ανάµεσα στο πλήθος των Ρώσων που ήταν αποφασισµένοι να υπερασπίσουν τη νεαρή δηµοκρατία τους, ανέβηκε σε ένα άρµα µάχης και ανήγγειλε το εγχείρηµα ως μια «κυνική δεξιά απόπειρα πραξικοπήµατος». Τα άρµατα µάχης αποσύρθηκαν και ο Γέλτσιν προβλήθηκε ως ένας θαρραλέρς υπερασπιστής της δηµοκρατίας. Ένας από τους διαδηλωτές που είχαν κατέβει στους δρόμους εκείνη τη μέρα έχει δηλώσει: «Ηταν η πρώτη φορά που αισθάνθηκα ότι μπορούσα πράγματι να επηρεάσω τις καταστάσεις σrη χώρα μου. Η ψυχική μας ανάταση και η αίσθηση της ενότητας μάς έκαναν να νιώθουμε ανίκητοι».
Το ίδιο ένιωθε και ο Γέλτσιν, που ως ηγετική φυσιογνωμία ήταν πάντα ένα είδος αντι-Γκορμπατσόφ. Ενώ ο Γκορμπατσόφ ήταν εγκρατής και νηφάλιος (ένα από τα μέτρα του που προκάλεσαν τις περισσότερες αντιδράσεις ήταν η επιθετική εκστρατεία του εναντίον της κατανάλωσης βότκας), ο Γέλτσιν ήταν πασίγνωστος για τη λαιμαργία του και την αγάπη του για το αλκοόλ. Πριν από την απόπειρα πραξικοπήματος πολλοί Ρώσοι ήταν επιφυλακτικοί απέναντι στον Γέλτσιν, όμως το γεγονός ότι είχε βοηθήσει να σωθεί η δημοκρατία από ένα κομουνιστικό πραξικόπημα τον ανέδειξε -τουλάχιστον για κάποιο διάστημα σε λαϊκό ήρωα.
Ο Γέλτσιν χρησιμοποίησε αμέσως το θρίαμβό του για να αυξήσει την πολιτική του ισχύ. Για όσο διάστημα η Σοβιετική Ένωση παρέμενε ενιαία ο Γέλτσιν είχε λιγότερες εξουσίες από τον Γκορμπατσόφ. Όμως τον Δεκέμβριο τω 1991, τέσσερις μήνες μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, ο Γέλτσιν πραγματοποίησε έναν αριστοτεχνικά ελιγμό: (περισσότερα…)
Προς τα εκεί «φιλοδοξούν» να μας πάνε Κυβέρνηση και «παπαγαλάκια» της (Capital.gr).
Πρωτοβουλία Εργαζομενων και Συνταξιούχων ΕΥΔΑΠ 
Ευχαριστούμε θερμά για τη δημοσίευση!