ΑΝΙΚΗΤΟΙ ΗΤΤΗΜΕΝΟΙ – Του Γιάνη Βαρουφάκη – Best Seller (Μέρος 11Α – Κεφάλαιο 17º)

`

ΤΤου  Ιngrann Pin των Financial Times: Τσίπρας απειλεί με Τζένγκα την Ευρωζώνη.

`

…«Ο Αλέξης όμως δεν πτοήθηκε.  Με πληροφόρησε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Στουρνάρας, οι μυστικές μας υπηρεσίες, το βαθύ κράτος δηλαδή, αλλά και κάποια  μέλη της κυβέρνησης μας βρίσκονταν σε «ετοιμότητα».   Υπαινισσόταν εμμέσως πλην σαφώς κάποιου είδους πραξικόπημα. 

Άλλη μία φορά τον αντέκρουσα: «Ας προσπαθήσουν! Συνειδητοποιείς τι σημαίνει 61,3%;» 

Τότε άλλαξε κάπως ρότα λέγοντας μου ότι ο Δραγασάκης προσπαθούσε να τον πείσει να µε ξεφορτωθεί, όπως και όλους της Αριστερής Πλατφόρµας και των Ανεξάρτητων Eλλήνων του Καµµένου,

και

να ηγηθεί κυβέρνησης συνασπισµού µε τη Νέα Δηµοκρατία, το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάµι, τον διαβεβαίωνε μάλιστα, σύµφωνα πάντα  µε τον Αλέξη, ότι µόλις υπογραφόταν η συµφωνία µε την τρόικα, ο Αλέξης θα μπορούσε να ξεφορτωθεί Νέα Δηµοκρατία, ΠΑΣΟΚ και Ποτάµι και να µε επαναφέρει!

Του είπα ότι ήταν η πιο ηλίθια ιδέα που είχα ακούσει ποτέ  στη ζωή µου.  Χαµογέλασε συμφωνώντας, χρησιμοποιώντας µάλιστα  µια έκφραση για να περιγράψει τον Δραγασάκη που κι αυτήν δεν μπορώ να την επαναλάβω εδώ…

(Προηγούμενα Κεφάλαια 15-16 )

`

(Διευκρίνηση Σύνταξης: Τιμώ και σέβομαι το Γιάνη Βαρουφάκη. Αναγνωρίζω, την εντιμότητα, την αξιοπρέπεια, το θάρρος, το σεβασμό σε ιδέες και αρχές, καθώς και τις εξαιρετικές γνώσεις και επιστημονικές του ικανότητες του. …Δεν έχω την τιμή να τον γνωρίζω, ούτε τον ψήφισα ποτέ, ούτε διαφαίνεται, ιδίως τώρα, που κατεβαίνει στις εκλογές, λόγω, κυρίως μη πολιτικής συμφωνίας (για Καπιταλισμό-ΕΕ κ.α.)…

(ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΑΡΘΡΟΥ **)

`

Ανίκητοι ηττημένοι

`

ο ίδιο βράδυ, Σάββατο 27 Ιουνίου, µετά την άρον άρον επιστροφή από τις Βρυξέλλες, συγκλήθηκε τα πολεµικό συµβούλιο στο Μαξίµου. Τη Δευτέρα το πρωί οι τράπεζες θα ξέµεναν από ρευστό και θα ξεκινούσε η βασανιστική προ-δηµοψηφισµατική εβδοµάδα.

Τα κανάλια της τρόϊκας εσωτερικού θα έδιναν ρεσιτάλ μαύρης προπαγάνδας δαιµονοποιώντας την αντίσταση στην τρόϊκα εξωτερικού και παρουσιάζοvτας το ΝΑΙ στο πιο αντιευρωπαϊκό τελεσίγραφο ως την επιλογή «µένουµε Ευρώπη».

Όµως το µέγα ερώτημα της στιγµής ήταν αν εµείς, το πολεµικό συµβούλιο, θα χρησιµοποιούσαµε το δηµοψήφισµα για να επανενεργοποιήσουµε το σχέδιο απόδρασης από τη χρεοδουλοπαροικία ή το νεότερο σχέδιο του «στρίβειν διά του δηµοψηφίσµατος«.

Σε όλα τα προηγούµενα πολεµικά συµβούλια, ακόµα και σε εκείνα όπου µειοψηφούσα οικτρά, τα αρχικό σχέδιο μάχης που είχα καταθέσει στον Αλέξη πριν από τις εκλογές, σε περίπτωση που µας έκλειναν τις τράπεζες, δεν είχε αμφισβητηθεί από κανέναν. Μόνο ο Σταθάκης το απέρριπτε λέγοvτας από την πρώτη µέρα, και προς τιµήν του, ότι εκείνος θα αποδεχόταν ότι µας έδινε η τρόϊκα την υστάτη στιγµή.

Ακόµα και ο Δραγασάκης, όταν τους ρώταγα αν σε αντίποινα του κλεισίµατος των τραπεζών από την τρόϊκα θα κουρεύαµε τα οµόλογα SMP της ΕΚΤ, αν θα ενεργοποιούσαµε το παράλληλο σύστημα πληρωµών, αν θα προχωρούσαμε σε ρήξη όπως λέγαµε εξαρχής, απαντούσε επαναλαμβάνοντας το γνωστό πλέον: «Ναι, θα τα κάνουµε αλλά έως τότε βαδίζουµε µε το καλό σενάριο».

Για να σας δούµε τώρα, σύντροφοι, σκεφτόµουν εκείνο τα βράδυ της 27ης Ιουνίου, τώρα που το «καλό σενάριο» τετέλεσται.

Με την έναρξη της συνεδρίασης, λίγα λεπτά αφότου μπήκαµε στην αίθουσα µε τον Ευκλείδη, τους υπενθύµισα τη συµφωνία που είχαν «ορκιστεί» επανειλημμένα να τηρήσουν: αν η τρόϊκα και η ΕΚΤ έκλειναν τη στρόφιγγα του ELA, ώστε να κλείσουν τις τράπεζες για να µας σύρουν σε ένα τετράµηνο, χρηματοοικονομικό ανυπόστατο µνηµόνιο, µε καταστροφικά επίπεδα νέας λιτότητας, αντικοινωνικά µέτρα που επιδίωκαν την περαιτέρω εξαθλίωση των φτωχότερων και την εξασφαλισμένη επιδείνωση της χρεοκοπίας του κράτους, των τραπεζών, των οικογενειών και των επιχειρήσεων, θα αντιδρούσαμε µε τα προσυμφωνημένα µεταξύ µας τριπλά αντίποινα.

1. θα κουρεύαµε τα οµόλογα SMP που βρίσκονταν στην κατοχή της ΕΚΤ,
2. θα ενεργοποιούσαµε το παράλληλο σύστηµα πληρωµών σε ευρώ και
3. θα ανακοινώναµε την πρόθεσή µας να νομοθετήσουμε1 την επιστροφή του ελέγχου της Τράπεζας της Ελλάδος στη Βουλή των Ελλήνων.

Στο κλείσιµο της τοποθέτησης µου είπα ότι η στιγµή της αλήθειας είχε φτάσει. Ότι η τρόϊκα, εξαρχής, σκόπευε να µας οδηγήσει σε εκείνο τα σημείο ώστε να διαπιστώσει η κ. Μέρκελ πόσα απίδια πιάνει ο σάκος µας.

Από τον Μάρτιο, δυστυχώς, στέλνονται σήµατα στη Μέρκελ και στον Ντράγκι από μέλη της ηγετικής µας οµάδας ότι, κόντρα στα λεγόµενα του Βαρουφάκη, δε θα προβαίναµε σε αντίποινα αν µας έκλειναν τις τράπεζες. Γι αυτό µας τις κλείνουν τώρα. Για τον Σόϊµπλε είναι το πρώτο στάδιο προς το Grexit. Όµως για τη Μέρκελ και τον Ντράγκι είναι ένα τεστ για εµάς και, συγκεκριµένα, για τον πρωθυπουργό:

Θα καταρρεύσουμε, παραδίδοvιας τα όπλα; ή θα προχωρήσουμε για όσο χρειάζεται και όσο πάει, µε τη δική µας ρευστότητα και το δικά µας αντίποινα;

Μόνο στη δεύτερη περίπτωση η Μέρκελ και ο Ντράγκι θα σε πάρουν τηλέφωνο, Αλέξη, προτείνοντας σου κάτι βατό, μια βάση βιώσιμης συμφωνίας. Οπότε θεωρώ ότι έχουμε ιερή υποχρέωση, τώρα, πριν από το δημοψήφισμα, να δείξουμε επί του πρακτέου τόσο στην τρόϊκα όσο και στον κόσμο μας ότι αντιδρούνε σύμφωνα με το σχέδιο και τις εξαγγελίες μας: Δε θέλαμε ρήξη, δεν την επιδιώκαμε τη ρήξη, αλλά δε φοβόμαστε τη ρήξη που η τρόϊκα τόσο ξεδιάντροπα δρομολόγησε.

Προτείνω λοιπόν να αποφασίσουμε αυτήν ταύτην τη στιγμή την ενεργοποίηση των τριών αντιποίνων μας. Όχι αναγκαστικά όλων μαζί. Μπορούμε να ξεκινήσουμε με την ανακοίνωση ότι, αν έως τις 6 Ιουλίου [σηµ: τη Δευτέρα µετά το δημοψήφισμα] δεν έχει επανέλθει από την ΕΚΤ ο ELA, ώστε να ανοίξουν οι τράπεζες, η αποπληρωμή των ομολόγων SMP της ΕΚΤ θα αναβληθεί για το… 2048. Κατόπιν, την Τετάρτη, ανακοινώνουμε την ενεργοποίηση του παραλλήλου συστήματος πληρωμών. Και ούτω καθεξής. Έτσι θα περάσουμε το μήνυμα πως δεν κάνουμε πίσω, αλλά παράλληλα πως θέλουμε να τους δώσουμε μια ευκαιρία να επιστρέψουν σύντοµα με μια αξιοπρεπή πρόταση».

1 που δεν είναι το ίδιο πράγµα µε την άµεση νομοθέτηση

Ο Δραγασάκης παρενέβη με ασυνήθιστη γι αυτόν ταχύτητα και δυναμισμό, καταδεικνύοντας ότι προετοιμαζόταν για εκείνη τη στιγμή -όπως κι εγώ άλλωστε-από καιρό. Απέρριψε την τοποθέτηση μου ως «επικίνδυνο λεονταρισμό». «Θέτω βέτο, Πρόεδρε», είπε κοιτάζοντας τον Αλέξη. «Πρέπει να πάμε συναινετικά με τον Ντράγκι, να μην τον προκαλούμε». Κανείς άλλος δε μίλησε. Όλοι κοίταζαν τον Αλέξη.

Ο Αλέξης πλησίασε το παράθυρο καπνίζοντας πούρο μια σχετικά πρόσφατη συνήθεια. Μετά από μερικά λεπτά συλλογισμού, γύρισε προς το μέρος μου, έκανε μια παύση και μου είπε «θα πάμε με τον Δραγασάκη, Γιάνη». Οι υπόλοιποι, πλην του Eυκλείδη, ο οποίος ήταν πολύ καταβεβλημένος για να μιλήσει εμπεριστατωμένα, ένευσαν ότι συμφωνούσαν με τον πρωθυπουργό. Ένας αγώνας που ξεκίνησε με τέτοιον ενθουσιασμό, που πυροδότησε όνειρα απελευθέρωσης από την εγχώρια ολιγαρχία και το βαθύ κατεστημένο που καταρρακώνει την Ευρώπη, κατέληξε εκείνη τη μαύρη ώρα στο πρωθυπουργικό γραφείο μια ισχνή μειοψηφία δύο ατόμων. Tηv ίδια όμως ώρα, έξω από τα Μαξίμου, η κοινωνία εγκυμονούσε την ακριβώς αντίθετη στάση. Είχα υποχρέωση, άλλη μία φορά, να περιμένω, να μην παραιτηθώ, ώστε να γεννηθεί εκείνο τα μεγαλειώδες ΟΧΙ στις κάλπες της επόμενης Κυριακής χωρίς η κοινή γνώμη να αποπροσανατολισθεί με την παραίτηση του υπουργού οικονομικών.

Έτσι, η συζήτηση προχώρησε στη διαχείριση του μεγαλύτερου εφιάλτη, εν καιρώ ειρήνης, για έναν υπουργό οικονομικών: του επ’αόριστον κλεισίματος των τραπεζών της χώρας. Ήταν επιτακτικό, υποστήριξα, να καταστήσουµε σαφές ποιός ήταν υπεύθυνος γι αυτή την καταστροφή. Από τη στιγμή της εκλογής μας η κυβέρνηση μας κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια, έφτασε στο σημείο να αποδεχθεί παραχωρήσεις που ήξερε πως ήταν αδύνατον να εφαρμοστούν, για να παραμείνουν οι τράπεζες ανοιχτές. Αντιθέτως, οι Στουρνάρας και Ντράγκι είχαν κάνει ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να πυροδοτήσουν και να τροφοδοτήσουν ένα bank run, ως πρελούδιο του κλεισίματος των τραπεζών που έπαιζε τα 2015 τον ρόλο των τάνκς του 1967.

Δεν έπρεπε να τους κάνουμε τη χάρη, υποστήριξα, να τους αφήσουμε να μας παρουσιάσουν σαν την κυβέρνηση που επέλεξε να αρνηθεί στους πολίτες της την πρόσβαση στις καταθέσεις τους. Όπως τους είχα προϊδεάσει μήνες νωρίτερα, πρότεινα τα εξής: Το πρωί της Δευτέρας να αφήσουμε τις τράπεζες να ανοίξουν κανονικά. Σε μία η δύο ώρες τα ταμεία θα ξέμεναν από ρευστό, με αποτέλεσμα οι διευθυντές των τραπεζικών καταστηµάτων να αναγκαστούν να κλείσουν μόνοι τους τα γκισέ και τις πόρτες. Εκείνη την ώρα εμείς, σύσσωμη η κυβέρνηση και ο κόσμος μας, θα έπρεπε να βγούμε στους δρόμους, έξω από το κεντρικά των τραπεζών, για να διαμαρτυρηθούμε μαζί με τον λαό ενάντια στην τρόϊκα που πραξικοπηματικά στέρησε στους Έλληνες την πρόσβαση στα χρήματα τους.

Αυτήν τη φορά ούτε ο Ευκλείδης δεν ήταν με το μέρος μου. Αν οι τράπεζες άνοιγαν μόνο για να ξεμείνουν από ρευστό λίγο αργότερα, υποστήριξαν, διατρέχουµε τον κίνδυνο επεισοδίων μέσα και έξω από τα τραπεζικά καταστήµατα. Δε θεωρούσα το επιχείρημα αβάσιμο, πίστευα όμως πως υπερτιμούσαν τον κίνδυνο. Και πως θα μπορούσαν να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλιστεί η ηρεμία. Βασιζόμουν στην ωριμότητα του κόσµου, η οποία, σε συνδυασµό µε την παρουσία των υπουργών στις διαδηλώσεις, θα λειτουργούσε κατευναστικά, ώστε ο εύλογος θυµός των πολιτών να διοχετευτεί σε πολιτική, ενοποιητική δράση και όχι σε βία.

Επέµεινα, παρά τα γεγονός ότι ήµουν πλέον μειοψηφία του ενός: «Αν εµείς υπογράψουμε αύριο τα βράδυ [σημ. : Κυριακή] την Πράξη Νοµοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) µε την οποία θα διαταχθεί τα κλείσιµο των τραπεζών τη Δευτέρα τα πρωί», τους προειδοποίησα, «να ξέρετε ότι οι πολίτες θα µας χρεώσουν τα capital cοntrοls, τη στέρηση της πρόσβασης τους στις καταθέσεις τους. Η τρόϊκα θα παρουσιάσει αυτό το όνειδος, το κλείσιµο των τραπεζών της χώρας, ως δική µας ιδέα, ως δική µας στρατηγική επιλογή. Όχι µόνο θα χάσουµε τα παιχνίδι της επίρριψης ευθυνών αλλά και το δηµοψήφισµα».

Καθώς έκλεινε η συνεδρίασή µας, ξαφνικά θυμήθηκα ότι αυτή ακριβώς ήταν η πρόθεση τους! Είχα, βλέπεις αναγνώστη, τέτοιο ανάγκη να πείθω τον εαυτό µου ότι δίναμε κοινό αγώνα, που ξεχνούσα επιλεκτικά αυτά που µου έλεγαν οι ίδιοι, π. χ. τον χαρακτηρισμό από τον ίδιο τον Δραγασάκη του δηµοψηφίσµατος ως «εξόδου κινδύνου». Βέβαια, όχι για πολύ. Η επίμονη έκκληση µου να μην υπογράψουμε την ΠΝΠ κλείνοντας εµείς τις τράπεζες, αλλά απλώς να τις αφήνουμε να κλείσουν από µόνες τους ενώ εµείς προετοιμαζόμαστε για το κλείσιµο τους, είχε στόχο να μη δώσουµε την ευκαιρία στην τρόϊκα να αποποιηθεί, και να φορτώσει σ’εµάς την ευθύνη για τα κλείσιµο των τραπεζών. Δεν ήταν όµως ότι η πλειοψηφία του πολεµικού συµβουλίου δεν το καταλάβαινε αυτό. Το καταλάβαινε πολύ καλά ότι η υπογραφή της ΠΝΠ θα έθετε την τρόϊκα στο απυρόβλητο και θα έριχνε τα φταίξιµο στην Αθήνα. Μόνο που τα φταίξιμο δε θα έπεφτε πάνω τους. Θα το έριχναν σε µένα. Προσωπικά!

Δεν πέρασαν παρά δευτερόλεπτα πριν έρθει η απόδειξη. Καθώς βγαίναμε από τα πρωθυπουργικό γραφείο, µε πλησίασε ο Δραγασάκης µε ύποπτα φιλική διάθεση. «Αύριο πρέπει να συγκαλέσεις το Συµβούλιο Συστηµικής Σταθερότητας», είπε. «Δε θα μπορέσω να παραστώ αλλά είµαι σίγουρος πως θα το χειριστείς καλά». Το Συµβούλιο Συστηµικής Σταθερότητας είναι το όργανο που δεν επιθυμεί ποτέ να καλέσει ένας υπουργός οικονοµικών. Συνεδριάζει µόνο όταν πρέπει να κλείσουν οι τράπεζες σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ώστε να συνταχθεί, µε τη συνεισφορά της κεντρικής τράπεζας και των τραπεζών, η ΠΝΠ η Πράξη Νοµοθετικού Περιεχομένου µε την οποία οι τράπεζες λαµβάνουν εντολή να μην ανοίξουν τις πόρτες τους.

O κύβος είχε ριφθεί: Οι τράπεζες θα έκλειναν, ενώ η τρόικα εσωτερικού και εξωτερικού µαζί µε µερίδα του Σύριζα η οποία σύντοµα θα διασπούσε το κόµµα ώστε να προωθούσε τη συνθηκολόγηση θα ξανάγραφαν την ιστορία του κλεισίµατος των τραπεζών, µε τον υπογράφοντα στον ρόλο του. . . εμπνευστή του.

Επιχείρηση: «ο Βαρουφάκης έκλεισε τις τράπεζες»

πό την πρώτη μέρα της διακυβέρνησης µας, η αντιπροεδρία επιδόθηκε στην έκδοση σειράς αποφάσεων µε τις οποίες όλες οι εξουσίες ρύθμισης και ελέγχου των τραπεζών περνούσαν από τον υπουργό οικονοµικών στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης. Ενώ στην αρχή αυτή η μεταβίβαση αρµοδιοτήτων ενέπιπτε στη συµφωνία µας ότι ο Δραγασάκης αναλάµβανε τον ρόλο του πορθητή της ελληνικής Πτωχοτραπεζοκρατίας, πολύ γρήγορα διάφανη ότι µάλλον άλλος ήταν ο ρόλος του ένας ρόλος πολύ πιο κοντά σε εκείνον του προστάτη της. Ανεξάρτητα πάντως από τα κίνητρα και τις ερμηνείες, το αδιαμφισβήτητο είναι ότι όταν ετίθετο θέµα διαχείρισης για οτιδήποτε είχε να κάνει µε τις τράπεζες, ο αντιπρόεδρος αναλάµβανε τον χειρισμό του μηνύοντας στο υπουργείο µου να μην ανακατεύομαι.

Υπό αυτό το πρίσµα, η εντολή του να συγκαλέσω εγώ το Συµβούλιο Συστηµικής Σταθερότητας για να κλείσει τις τράπεζες, και η ανακοίνωση του αντιπροέδρου ότι λόγω άλλων ασχολιών ο ιδίως δε θα μπορούσε να παραστεί, κέρδιζε Όσκαρ Κυνισμού. Το ένα µέλος του πολεµικού συµβουλίου που επέµενε να µη συγκληθεί το Συµβούλιο Συστηµικής Σταθερότητας, και να µην υπογράψουμε ΠΝΠ µε την οποία θα δίναμε εντολή να κλείσουν οι τράπεζες, εξαναγκαζόταν να είναι εκείνος που συγκαλεί τα Συµβούλιο Συστηµικής Σταθερότητας και συντάσσει την ΠΝΠ µε τον οποία θα έκλειναν οι τράπεζες! Όσο για τον εμπνευστή των κινήσεων εκείνων, στις οποίες εναντιώθηκα με όλο μου το είναι δε θα παρίστατο καν!

Μολονότι απερίγραπτα δειλή, η στρατηγική λειτούργησε. Ακόμη και σήμερα τα μέσα μαζικής αποβλάκωσης αναφέρονται στο πρόσωπό μου ως τον άνθρωπο που έκλεισε τις τράπεζες. Άλλη μία φορά βρέθηκα αντιμέτωπος με το ίδιο δίλημμα της παραίτησης. Όχι, δε θα παραιτούμουν, όσο το δημοψήφισμα πρόβαλλε στον ορίζοντα της επόμενης εβδομάδας κι ο κόσμος μας απαιτούσε εμφατικά να το κερδίσουμε. Αν παραιτούμουν, οι δικοί μου άνθρωποι, εκείνοι που ήταν δρόμο έκαναν ότι περνούσε από το χέρι τους για να μας εμψυχώσουν, θα ένιωθαν προδομένοι από μια τέτοιο κίνηση. Το αντίτιμο του να μείνω δίπλα τους έως την Κυριακή του δημοψηφίσματος ήταν, βέβαια, ότι έπρεπε να προεδρεύσω του Συμβούλιου Συστηµικής Σταθερότητας.

Σύμφωνα με τον σχετικό νόμο, στο Συμβούλιο συμμετέχουν , πέραν του υπουργού οικονομικών, των αναπληρωτών του και του γενικού γραμματέα οικονομικής πολιτικής, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος και οι διευθύνοντες σύμβουλοι των τραπεζών. Καθώς μαζευόμασταν για να εκκινήσει η συνεδρίαση, κατέφθασε ο Στουρνάρας σε μεγάλα κέφια. Με αγκάλιασε, με φίλησε σταυρωτά και δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τον ενθουσιασμό του που επέστρεφε στο υπουργείο, όπως δήλωσε. Βέβαια, η χαρά του οφειλόταν σε κάτι που δεν αναφέρθηκε εκείνη τη μέρα: στο γεγονός ότι το πολεμικό μας συμβούλιο είχε καταπνίξει το σχέδιό μας για αντίποινα στην τρόϊκα, που συμπεριελάμβαναν την επανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας επί της Τράπεζας της Ελλάδος.

Ξεκίνησα τη συνεδρίαση με σύντομη ανασκόπηση του πώς φτάσαμε στην ανάγκη σύγκλησης του Συμβουλίου. Δε δίστασα να καταστήσω σαφές ότι ο Στουρνάρας ήταν ένας από τους βασικούς παράγοντες που προκάλεσαν την εκροή καταθέσεων, που είχε αποτέλεσμα την πρώτη φάση του σχεδίου της τρόϊκας, καλλιεργώντας τα έδαφος για μια πεντάμηνη ασφυξία, η οποία οδήγησε, τελικό, στην «τραπεζική αργία». Ο Στουρνάρας δε φάνηκε να ενοχλείται καθόλου! Για την ακρίβεια, έμοιαζε πανευτυχής, σαν παιδί που δεν μπορεί να συγκρατήσει τη χαρά του, και ήταν εξαιρετικά φιλικός απέναντί μου σαν να μην είχε περάσει μέρα από τα χρόνια τα παλιά, τότε που ήμασταν φίλοι. Κατόπιν άρχισε η τεχνική συζήτηση η οποία έθεσε τις βασικές παραμέτρους για τα τι σήμαινε «τραπεζική αργία» στην πράξη, πώς θα εξοικονομούσαμε την ελάχιστη ρευστότητα που απέμενε, πώς θα δινόταν η δυνατότητα στους επιχειρηματίες να προβαίνουν σε καταθέσεις κ. τ. λ. [σημ.: Το πρόβλημα ήταν πώς θα βοηθούνταν επιχειρηματίες που στο τέλος της ημέρας έχουν πολλά χαρτονομίσματα στα χέρια τους -π. χ. ιδιοκτήτες βενζινάδικων να τα καταθέσουν στις τράπεζες όταν αυτές ήταν κλειστές]. Πριν λυθεί η συνεδρίαση, ορίστηκαν ομάδες εργασίας που όλο το βράδυ ,θα επεξεργάζονταν αυτά τα ζητήματα στον έκτο όροφο του υπουργείου μου.

Πράγματι, με την ομάδα μου καταπιαστήκαμε με τον άθλο που, ήμασταν υποχρεωμένοι να φέρουμε εις πέρας. Δουλέψαμε ολονυκτίς για τη δημιουργία του μαθηματικού τύπου ο οποίος θα υπολόγιζε τις αναλήψεις από τα ΑΤΜ που θα άφηναν ικανή ρευστότητα για τη συνέχιση των βασικών εισαγωγών που είχε ανάγκη η χώρα, δεδομένης της ελαχίστης ρευστότητας που είχε απομείνει συνολικά, δίνοντας έμφαση στην επιλογή αυτών των εισαγωγών με παράλληλη αναβολή άλλων, στην εξεύρεση λύσης για το 85% των συνταξιούχων που δε είχαν κάρτες ανάληψης κ. τ. λ. Σαν τα κεφάλια της Λερναίας Ύδρας, πολλά νέα προβλήματα ξεπηδούσαν με το που λύναμε ένα από αυτά.

Στις 1.40 το πρωί της Δευτέρας, έχοντας ολοκληρώσει την ΠΝΠ, παρά τις έντονες αντιρρήσεις μου με την απόφαση να προβούμε στην υπογραφή μιας ΠΝΠ, έλαβα γραπτό μήνυμα από τον Στουρνάρα: «Ευχαριστώ για την εξαιρετική συνεργασία, Γιάνη μου».  Όλα πήγαιναν καλά για τον ίδιο και την τρόϊκα, και μάλιστα με του λόγου μου να ξεροσταλιάζω στο υπουργείο ώστε να κάνω όλη τη δουλεία εκ μέρους τους. Εκεί μας είχε φέρει η απόφαση του πολεμικού συμβουλίου να παραδώσει το όπλα, την ώρα που καλούσε τον λαό μας στα. . . όπλα: να δουλεύουμε για τον Στουρνάρα και όλους όσοι πυροδότησαν το bαnk run που στόχο είχε να μας οδηγήσει πισθάγκωνα στη συγκεκριμένη ΠNΠ. Δώδεκα μήνες πλάνο ήταν αυτό, από τη στιγμή του διορισμού του Στουρνάρα από τον Σαμαρά στο θέση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, ώστε να υπονομευτεί η κυβέρνηση μας. Πώς να μην είναι ενθουσιασμένος με το αποτέλεσμα; Μόνο ένα εντυπωσιακό ΟΧΙ στο δηµοψήφισµα μπορούσε να ανατρέψει τα σχεδιαζόμενο από καιρό πραξικόπημα. Ήταν η ελπίδα, η προοπτική που µε κράτησε όρθιο εκείνο το μαρτυρικό βράδυ.

Η αδρεναλίνη που κυλούσε στις φλέβες µας όλη τη νύχτα, η αγωνία για τα πώς θα αντιδρούσε η κοινωνία στις κλειστές τράπεζες την άλλη μέρα τα πρωί και η ελπίδα ενός βροντερού ΟΧΙ την επόµενη Κυριακή µε βοήθησαν να μην υποκύψω στην απελπισία και να εργαστώ ασταμάτητα µε την οµάδα µου µέχρι τις εννέα τα πρωί. Ήταν η ώρα που υπό κανονικές συνθήκες θα άνοιγαν οι τράπεζες. Αντ’αυτού, οι οθόνες της τηλεόρασης κατέγραφαν ατελείωτες ουρές στα ΑΤΜ, καθώς οι καταθέτες προσπαθούσαν να αποσύρουν τα 60 ευρώ που είχαµε καθορίσει ως το ανώτατο όριο ανάληψης που επέτρεψε να επιβιώσουμε µέχρι το πρωί της εποµένης του δηµοψηφίσµατος.

Τότε ήταν που πληροφορήθηκα πως, κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, προτού ακόµη ανακοινωθεί ότι θα ετίθεντο δραστικοί περιορισµοί στην ανάληψη µετρητών από το ΑΤΜ, οι βουλευτές είχαν αδειάσει πέντε φορές το ΑΤΜ της Βουλής! Το θεώρησα σκάνδαλο οι εκπρόσωποι του λαού να κάνουν κατάχρηση της πρότερης γνώσης τους και της πρόσβασης που είχαν στο ΑΤΜ της Bουλής για να αποφύγουν τις ουρές. Όπως ήταν και σκάνδαλο το γεγονός ότι σε αντίθεση µε άλλα ΑΤΜ που στέρεψαν από ρευστό γρήγορα, σε εκείνα που οι «κοινοί θνητοί» καταφεύγουν για τις αναλήψεις τους, το ΑΤΜ της Βουλής ξαναγεμίστηκε πέντε φορές σε µία µέρα. Έτσι, όταν ανταποκριτής του Blοοmberg µε ρώτησε αν είχα σταθεί µε τον κόσµο στην ουρά για να τραβήξω λεφτά, απάντησα πως, πρώτον, δεν είχα το χρόνο να το κάνω και, δεύτερον, πως ούτως η άλλως δεν το θεωρούσα πρέπον ο υπουργός που εποπτεύει, για οποιονδήποτε λόγο, την αποξήρανση των ΑΤΜ να κάθεται στην ουρά να αδειάζει τα ΑΤΜ. Κατόπιν περιέγραψα την απαράδεκτη συµπεριφορά των βουλευτών µία μέρα νωρίτερα, εξηγώντας γιατί µε ξένιζε η ιδέα και µόνο να πάω σε ΑΤΜ. Βέβαια, το Blοοmberg έπαιξε µόνο το πρώτο µέρος της συνέντευξης. Για μέρες, μήνες, σήμερα ακόµα, τα «µέσα» µε παρουσίαζαν όχι µόνο ως τον άνθρωπο που έκλεισε τις τράπεζες, αλλά και ως τον αλαζόνα που «θεωρεί τον εαυτό του πολύ σπουδαίο για να σταθεί στην ουρά µε τον λαουτζίκο».

Αργότερα μέσα στην εβδοµάδα που ξεκινούσε, µε το δηµοψήφισµα να καραδοκεί την επόµενη Κυριακή, έδωσα συνέντευξη στο έγκυρο περιοδικό New Yοrker, σε συμπαθή δημοσιογράφο στον οποίο επέτρεψα σπάνια πρόσβαση, που συµπεριελάµβανε πρόσβαση στο σπίτι µου και στην οικογένειά µου. Στόχος, αντίθετα µε την προπαγάνδα των «µέσων» που µε παρουσιάζουν ως νάρκισσο που πασχίζει για την αυτοπροβολή του, ήταν η διεθνοποίηση του πραξικοπήματος που ετοιµάζονταν εναντίον της δημοκρατίας µας.

Ένα βράδυ, εξουθενωµένος, συνάντησα τη Δανάη, τον Τζέϊμι, έναν δυο συνεργάτες και τον εν λόγω δημοσιογράφο για δείπνο σε ταβέρνα επί του πεζοδρόμου της Κυδαθηναίων. Στην κουβέντα πάνω, ο δημοσιογράφος µε ρώτησε ποιά ήταν η χειρότερη στιγµή εκείνων των ηµερών. Περιέγραψα την ωμή ειρωνεία και τον πόνο του να είσαι εσύ αυτός που το πολεµικό συµβούλιο πρώτα απορρίπτει τη στρατηγική σου για να παραµείνουν οι τράπεζες ανοιχτές, µετά απορρίπτει τις επίμονες συμβουλές σου να μην τις κλείσουμε εµείς και, το κερασάκι στη δηλητηριώδη τούρτα, σε εξαναγκάζει να είσαι εσύ που θα κλείσεις, επισήµως, τις τράπεζες. «Δε θα το ευχόμουν ούτε στον χειρότερο εχθρό µου», κατέληξα.

Συνειδητοποιώντας πως είχα καταφέρει να εξαφανίσω κάθε ίχνος καλής διάθεσης στο τραπέζι µε τη μάχη του δηµοψηφίσµατος να απαιτεί αναπτερωμένο ηθικό από όλους µας, προσπάθησα να ελαφρύνω κάπως την ατµόσφαιρα αστειευόμενος, µε έντονη πικρία, πως ένας άσπλαχνος σεναριογράφος θα µε παρουσίαζε να επιστρέφω σπίτι τη Δευτέρα το απόγευµα και να λέω στη Δανάη «αγάπη µου, έκλεισα τις τράπεζες», µια αναφορά στην κάκιστη χολιγουντιανή ταινία «Αγάπη µου, συρρίκνωσα τα παιδιά». Το New Yοrker συμπεριέλαβε αυτή τη φράση, και τα μέσα προπαγάνδας στην Ελλάδα την παρουσίασαν µε τον δικό τους εκλεκτό τρόπο: «ο Βαρουφάκης γλεντούσε ενώ έκλεινε τις τράπεζες, λέγοντας στη Δανάη “αγάπη µου, έκλεισα τις τράπεζες!”

Η εικόνα µου και οι διαστρεβλώσεις που προσπαθούσαν να την καταστρέψουν δε θα είχαν καµία σημασία αν δεν αποτελούσαν τον δίαυλο της συντονισµένη προσπάθειας αμαύρωσης της καμπάνιας του ΟΧΙ και των γενναίων πολιτών που ανέλαβαν την ευθύνη να διασώσουν τη συλλογική µας αξιοπρέπεια στηρίζοντας το. Η τρόϊκα και τα μέσα της έκαναν καλά το έργο του Μεφιστοφελούς τον οποίο υπηρετούν. Όµως η δική µας πλευρά; Η δική µας κυβέρνηση; Ήταν, όπως έγραψε ο ιστορικός και πολιτικός Άλαν Κλαρκ περιγράφοντας τους γενναίους στρατιώτες τους οποίους έστελναν ανίκανοι στρατηγοί σε βέβαιο θάνατο κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου πολέµου, «λιοντάρια που τα καθοδηγούσαν γάιδαροι». Και οι γάιδαροι δεν ανήκαν όλοι στον ίδιο στάβλο.

Δεν θα ξεχάσω βουλευτή του Σύριζα, υπέρμαχο του Grexit, να µε προσεγγίζει έντονα δυσαρεστημένος µαζί µου. Η δυσαρέσκειά του δε µε εξέπληξε, δεδοµένου ότι είχε περάσει μήνας ασκώντας µου κριτική που δεν εισήγαγα capital cοntrοls από τον Φλεβάρη και δε µας έβγαζα από την ευρωζώνη. Αυτό που µε εξέπληξε πραγµατικά ήταν ο λόγος για τον οποίο ήταν έξαλλος µαζί µου εκείνο το πρωί: εξαιτίας των capital cοntrοls δεν μπορούσε, µου παραπονέθηκε, να καταβάλει τη δόση του στεγαστικού δανείου του σπιτιού του στο Λονδίνο. «Μα ήσουν υπέρ της δραχμής και των capital cοntrοls», αναφώνησα. «Αν είχα κάνει αυτό που µε καλούσες να κάνω πριν από καιρό, πώς θα πλήρωνες το στεγαστικό σου δάνειο στο Λονδίνο; Με δραχµές;»

Δεν ήταν αυτή η ηγεσία που άξιζε ο λαός µας. Ούτε των νεοµνηµονιακών του υπό διάσπαση Σύριζα ούτε και των δραχµιστών.

Παράλυση και ελπίδες

ίσω στο Μαξίµου, όπου συνεχίζονταν καθηµερινά οι συσκέψεις µας, πρότεινα όλοι οι υπουργοί να επισκεφθούν τις µεγάλες πόλεις και το νησιά για να στηρίξουν την καμπάνια υπέρ του ΟΧΙ σε ανοικτές συγκεντρώσεις. Παρά τις διαβεβαιώσεις πως αυτό θα γινόταν, δεν έγινε ποτέ. Αντ’αυτού, από τα γραφεία του Δραγασάκη και του Παππά διέρρεαν ψευδείς ιστορίες για µένα, ενώ ο Βασίλης Καφούρος µου παρουσίασε στοιχεία που έδειχναν ότι, μέσα από το Συµβούλιο Οικονοµικών Εµπειρογνωµόνων του υπουργείου µου, που εξακολουθούσε να τελεί υπό την προεδρία του Χουλιαράκη, εκπορεύονταν καμπάνιες που στήριζαν ανοιχτά το ΝΑΙ .

Η µεγάλη µου ανησυχία, όµως, ήταν άλλη: η απόφαση του Αλέξη, και του πολεµικού συµβουλίου, να ενστερνιστεί τη γραµµή Δραγασάκη «πάµε συναινετικά µε Ντράγκι» δε µου επέτρεπε να απαντήσω στο ερώτηµα, και να εξηγήσω στο εκλογικό σώµα, τι σήµαινε ακριβώς µια ψήφος υπέρ του ΟΧΙ. Το ότι δεν ήταν ΟΧΙ στο ευρώ και ΝΑΙ στο Grexit ήταν δεδοµένο, και το επαναλαµβάναµε σε όλους τους τόνους, τόσο ο Αλέξης όσο κι εγώ. Ήταν, ουσιαστικά, ένα ΝΑΙ σε µια βιώσιµη Ελλάδα εντός µιας λογικής ευρωζώνης κι ένα ΟΧΙ στην ερημοποίηση της χώρας µε αντάλλαγµα µια επισφαλή παραµονή στο ευρώ. Όµως αυτά τα ωραία λόγια, όσο σωστά και να ήταν δεν αρκούσαν. Χρειαζόταν ακόµα η απάντηση στο καίριο ερώτημα.

Και τι θα κάνετε αν επικρατήσει το ΟΧΙ, αλλά τη Δεύτερο το πρωί ο Μάριο Ντράγκι και η Άνγκελα Μέρκελ σας αρνηθούν µια ανθρώπινη συµφωνία, όπως κάνουν πέντε μήνες τώρα;

Η απάντηση που καιγόμουν να δώσω, αλλά δεν μπορούσα όσο δεσµευόµουν από τον λεγόµενο «δημοκρατικό συγκεντρωτισμό» που επέβαλλε η συμμετοχή µου στην κυβέρνηση, ήταν ότι η νίκη του ΟΧΙ σήµαινε κούρεµα των οµολόγων στο χέρια της ΕΚΤ και έναρξη του παράλληλου συστήματος πληρωµών σε ευρώ, το οποίο θα εξαγόραζε χρόνο και χώρο, για εµάς αλλά και για τους πιστωτές µας, ώστε να επιστρέψουµε από το χείλος του Grexit. Θα ήταν δύσκολα το πράγματα, θα έλεγα στους πολίτες, αλλά μπορούσαµε έτσι να κρατηθούμε εντός της ευρωζώνης, µε τη δική µας ρευστότητα, για τις µερικές εβδοµάδες που θα χρειάζονταν για να κατανοήσουν η Μέρκελ και ο Ντράγκι ότι πραγματικά «δε µασάνε οι Έλληνες». Τότε και µόνον τότε, θα κατέληγα, θα ξεκινούσε η σοβαρή διαπραγμάτευση µε τη Μέρκελ, µε τον Ντράγκι να την πιέζει να υποχωρήσει τουλάχιστον στο ζήτημα της αναδιάρθρωσης του χρέους. Όπως άλλωστε εξομολογήθηκε ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Βίκτωρ Κονστάνσιο μερικούς μήνες αργότερα, το φθινόπωρο του 2015, η ΕΚΤ δε θα έκανε ποτέ πράξη την απειλή του Grexit, καθώς το κόστος για την ευρωζώνη θα έφτανε το 1 τρισεκατοµµύριο ευρώ.

Αµέσως µετά θα έπρεπε να απαντήσω στο επόµενο ερώτηµα;

Αν, τελικά, η Μέρκελ δεν ενέπιπτε στον έμφυτο συντηρητισμό της, και στις προτροπές του Ντράγκι να αποσοβήσει το Grexit, και υπερίσχυε η στρατηγική επιλογή του Σόιμπλε για ένα Grexit το οποίο τον βοηθά να επιβάλει πειθαρχία στο Παρίσι, τι θα κάνετε τότε;

Όσο και να μην πίστευα ότι ο Σόιμπλε θα έπαιρνε τη Μέρκελ με το μέρος του υπέρ του Grexit, κανείς δεν μπορεί ποτέ να αποκλείσει την περίπτωση αυτοκαταστροφικών επιλογών μιας γερμανικής κυβέρνησης που νιώθει άτρωτη. Οπότε η απάντησή μου θα ήταν: Το παράλληλο σύστημα πληρωμών σε ευρώ το οποίο σχεδίαζα μπορούσε δυνητικά, εβδομάδες μετά τη λειτουργία του, και εφόσον διαπιστώναμε ότι η Μέρκελ έπεσε στο δίκτυο του Σόιμπλε, να μεταφέρει στη βάση ενός νέου νομίσματος. Εν συντομία, θα απαντούσα το εξής:

Ο μόνος τρόπος να καταστήσουμε βιώσιμη την Ελλάδα εντός της ευρωζώνης ήταν να προτιμούμε το Grexit με το οποίο μας απειλούσαν από το 3ο μνημόνιο που προσπαθούσαν να μας επιβάλουν .

Aν μιλούσαμε έτσι ανοικτά στους ψηφοφόρους, και τους εξηγούσαμε πλήρως τη στρατηγική μας, τα χαρτιά στα χέρια μας θα ενισχύονταν, καθώς ο Ντράγκι και η Μέρκελ θα λάμβαναν τα μήνυμα ότι ήμασταν αποφασισμένοι. Όμως η απόφαση του πολεμικού συμβουλίου ήταν απαγορευτική και, ουσιαστικά, επιβεβαίωνε ακριβώς το αντίθετο: την παντελή έλλειψη αποφασιστικότητας. Υπό τις ζοφερές εκείνες συνθήκες, τα καλύτερο που μπορούσα να κάνω ήταν να δηλώνω επίμονα στα «μέσα» ότι «ήμασταν αποφασισμένοι να αποτρέψουμε το Grexit, αλλά και να μην το φοβόμαστε τόσο ώστε να λυγίζουμε κάθε φορά που μας απειλούσαν με αυτό», και να αφήσω τους ψηφοφόρους να συμπεράνουν τα υπόλοιπα μόνοι τους. Λόγω των πρωθυπουργικών επιλογών, δεν μπορούσα να είμαι όσο ευθύς και ειλικρινής ήθελα με έναν λαό που του έπρεπε η ευθύτητα και η ειλικρίνεια περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον λαό έχω γνωρίσει.

Περιστασιακά λάμβανα μηνύματα από τα εξωτερικό που τόνωναν κάπως το ηθικό μου. Τη μέρα που έκλεισαν οι τράπεζες πιστός Αμερικανός φίλος έστειλε δεύτερη επιστολή στη Λαγκάρντ την οποία μου επισύναψε το γραφείο του. «Η άποψη μου είναι», έγραφε ο Μπέρνι Σάντερς, «ότι οι Έλληνες έχουν κάθε δικαίωμα να ψηφίσουν ΟΧΙ στο δημοψήφισμα. Απειλώντας την Ελλάδα με διωγμό από το ευρώ, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολλάvτ και ο lταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι παίζουν επικίνδυνα [παιχνίδια] με τη σταθερότητα των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών συστημάτων, αλλά και με τον ίδιο τον ιστό της ευρωπαϊκης δημοκρατίας».

Την ίδια μέρα, σε συνάντηση στο Μαξίμου με θέμα τη δυσχερή θέση των συνταξιούχων μας (πολλοί εκ των οποίων ήταν δύσπιστοι απέναντι στα ΑΤΜ και τις χρεωστικές κάρτες και προτιμούσαν να επισκέπτονται τις πλέον ημίκλειστες τράπεζες για αναλήψεις των συντάξεων τους), ο Αλέξης με κοίταζε σχετικά χαρούμενος:

«Ο Γιουνκέρ τηλεφώνησε και είπε πως δέχεται τις προτάσεις σου για ανταλλαγή χρεών. Πέτυχες αυτό για τα οποίο φωνάζεις συνέχεια εδώ και χρόνια. Κέρδισες την αναδιάρθρωση του χρέους. Όμως ζητά βαρύ αντίτιμο. να μας συντρίψουν στα κοινωνικά ζητήματα: ΦΠΑ, νησιά, φαρμακεία, εργασιακές σχέσεις, ιδιωτικοποιήσεις θέλουν τα πάντα».

Μου έδειξε το ανεπίσημο έγγραφο του Γιουνκέρ:

Είναι αυτό βάση για μια εκ νέου διαπραγμάτευση;» με ρώτησε. Το διάβασα γρήγορα.

«Ναι, είναι», του απάντησα. «Ανοίγει το παράθυρο για μια βιώσιμη κατάσταση και, επιπλέον, βάζει στο χρονοντούλαπο το 2ο μνημόνιο. Το μόνο ερώτημα είναι, Αλέξη: Τι αξία έχει μια πρόταση του Γιουνκέρ, όταν το Βερολίνο καραδοκεί να εξευτελίσει και πάλι τον ίδιο και την Επιτροπή;»

Δεν έμαθα ποτέ πώς και γιατί η πρόταση Γιουνκέρ εξαφανίστηκε από προσώπου γης. Την ακύρωσε άμεσα η Μέρκελ, βλέποντας ότι η πλευρά μας ετοιμαζόταν να παραδοθεί έτσι κι αλλιώς; Ή έμμεσα ο Δραγασάκης, ο Σαγιάς κι ο Χουλιαράκης, που είχαν προ πολλού καταθέσει τα όπλα για την αναδιάρθρωση του χρέους και απέφευγαν όπως ο διάβολος το λιβάνι να ενστερνιστούν οτιδήποτε θα θύμωνε την καγκελάριο; Δεν πρόκειται να το μάθω ποτέ.

Από όλες τις κινήσεις Ευρωπαίων πολιτικών που στόχο είχαν να διασώσουν την τιμή της Ευρώπης εκείνη την εβδομάδα, ξεχώρισα το μήνυμα που μου έστειλε ο Γάλλος υπουργός οικονομίας εκείνη τη Μαύρη Κυριακή 28 Ιουνίου, την παραμονή του κλεισίματος των τραπεζών.

`

Η κίνηση του Μακρόν

`

ο γραπτό μήνυμα του Εμμανουέλ Μακρόν ήρθε στο κινητό μου γύρω στις 6 μ. μ. της Κυριακής 28 Ιουνίου για να με πληροφορήσει ότι πάλευε να πείσει τον πρόεδρο Ολλάντ και τον σοσιαλδημοκράτη αντικαγκελάριο της Γερμανίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ να βρουν λύση. «Δε θέλω η γενιά μου να είναι, η υπεύθυνη για την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρώπη», είπε. Σε λιγότερο από ένα λεπτό του απάντησα: «Ναι, φυσικά. Να γνωρίζετε μόνο πως χρειαζόµαστε μια συμφωνία που να προσφέρει ανάσες μακροπρόθεσμα και την προοπτική να μην επαναληφθεί η ίδια κατάσταση σε μερικούς μήνες».

Ο Εμμανουέλ συμφώνησε. Θα μίλαγε στον πρόεδρό του και θα με κρατούσε ενήμερο: «Το κλειδί είναι μια βιώσιμη λύση, συμφωνώ μαζί σου», είπε, προτείνοντας να έρθει ινκόγκνιτο στην Αθήνα την επόμενη μέρα για να δειπνήσει με τον Αλέξη και μένα ώστε να καταλήξουμε σε συμφωνία μεταξύ Αθήνας, Βερολίνου και Παρισίων.

Μετά τα µεσάνυχτα, ενώ ήµασταν βυθισμένοι στις προετοιμασίες για το κλείσιμο των τραπεζών, ο Εμμανουέλ ξανάγραψε για να με πληροφορήσει ότι ο πρόεδρος Ολλάντ σκόπευε να προβεί σε δηλώσεις το πρωί για να εκκινήσουν εκ νέου οι διαπραγματεύσεις. «Θα συμφωνούσε ο Αλέξης να μεταβεί στο Παρίσι το απόγευμα της Δευτέρας ή το πρωί της Τρίτης;» ρώτησε. Τον παρακάλεσα θερμά να έρθει ο ίδιος στην Αθήνα. Με την κατάσταση στην Ελλάδα τόσο ευμετάβλητη, ο πρωθυπουργός δεν μπορούσε να αφήσει τη χώρα για συνομιλίες στο Παρίσι χωρίς προκαθορισμένο αποτέλεσμα.

«Εντάξει», συμφώνησε ο Εμμανουέλ. «Είμαι έτοιμος να έρθω και σίγουρος πως ο Αλέξης, εσύ κι εγώ θα μπορέσουμε να βρούμε μαζί μια συμφωνία. . . θα πείσω τον πρόεδρο αύριο. Πρέπει να πετύχουµε!»

«Πάντα ένιωθα πως εσύ κι εγώ», του απάντησα εκτιμώντας τις προσπάθειές του, «βλέπουμε τα πράγματα από παρόμοια σκοπιά. Η πρόκληση θα είναι να βρούμε μια συμφωνία που να είναι βιώσιμη για εμάς και να βρίσκει σύμφωνους την Άνγκελα και τον Bόλφγκαvγκ».

Tη Δευτέρα 29 Ιουνίου, τη μέρα που υποτίθεται ότι θα έφτανε στην Αθήνα, ο Εμμανουέλ τηλεφώνησε για να ζητήσει μια χάρη: Μπορούσε ο Αλέξης να επικοινωνήσει με τον πρόεδρο Ολλάντ για να τον ενημερώσει πως ήταν πρόθυμος να δεχτεί τον Εμμανουέλ στην Αθήνα ως απεσταλμένο του Γάλλου προέδρου; Τηλεφώνησα στον Αλέξη, του εξήγησα την ευκαιρία που μας είχε παρουσιαστεί και συμφώνησε. Μία ώρα αργότερα όμως ο Αλέξης μου ξανατηλεφώνησε, εύλογα θυμωμένος. «Τι είναι;» ρώτησε. «Το γραφείο του Ολλάντ απάντησε ότι δεν είχαν ιδέα για μια πιθανή αποστολή του Μακρόν στην Αθήνα. Mας παρέπεμψαν στον.. . Μισέλ Σαπέν. Σε δουλεύει;»

Όταν µετέφερα αυτό τον διάλογο στον Εμμανουέλ, έμεινε άναυδος. Η εξήγηση του με σόκαρε. «Το περιβάλλον του Ολλάντ δε θέλει να έρθω στην Αθήνα. Έχει στενότερους δεσμούς με την καγκελαρία στο Βερολίνο απ’ότι με την κυβέρνηση μας. Προφανώς παρεμπόδισαν την πρόσβαση του Αλέξη. Δώσε μου όμως τον αριθμό του προσωπικού του κινητού. Θα πάω εγώ ο ίδιος στο Ελιζέ σε μία ώρα για να μιλήσω μαζί του [σημ. : με τον Ολλάντ] και θα του ζητήσω να καλέσει απευθείας τον Αλέξη».

Πέρασαν μερικές ώρες, όμως ο Ολλάντ δεν τηλεφώνησε στον Αλέξη. Έτσι έγραψα στον Εμμανουέλ: «Να υποθέσω πως δεν υπήρξε καμία πρόοδος; Και πως τα ταξίδι σου ακυρώθηκε;» Αποκαρδιωμένος, ο Μακρόν επιβεβαίωσε ότι οι προσπάθειές του είχαν μπλοκαριστεί από τον πρόεδρό του και το προεδρικό περιβάλλον. «Θα ξαναπροσπαθήσω να σε βοηθήσω, Γιάνη, πίστεψέ με», υποσχέθηκε. Τον πίστεψα.

Τον Οκτώβριο του 2015, τρείς μήνες μετά την παραίτησή μου, ο Εμμανουέλ με κάλεσε να τον επισκεφθώ στον υπουργικό του γραφείο, παρόλο που δεν είχα πλέον κυβερνητική θέση. Μου εκμυστηρεύτηκε πως σε κάποια σύνοδο κορυφής, πριν από την αποτυχημένη προσπάθεια διαμεσολάβησης, είχε επαναλάβει μπροστά στη Μέρκελ τα λόγια μου άτι η συμφωνία της τρόϊκας για την Ελλάδα ήταν μια μοντέρνα εκδοχή της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Η Μέρκελ τον είχε ακούσει και σύμφωνα με τον Εμμανουέλ, εκνευρισμένη έδωσε εντολή στον Ολλάντ να κρατήσει τον Μακρόν μακριά από τις ελληνικές διαπραγματεύσεις. Η επιρροή της Μέρκελ ήταν τόσο ισχυρή όσο είχα φανταστεί.

Ο κρυµµέvος θησαυρός

ίναι παράλογο, και στις σοβαρές χώρες παράνομο, η κεντρική τράπεζα μιας χώρας να αρνείται να στηρίξει την πολιτική του υπουργού οικονομικών. Στη δική μας περίπτωση τα πράγματα ήταν ακόμη χειρότερα: Παρόλο που τα Άρθρο 4 του καταστατικού της Τράπεζας της Ελλάδος ορίζει ότι «. . . η Τράπεζα στηρίζει τη γενική οικονομική πολιτική της κυβέρνησης», η κεντρική μας τράπεζα, σε συνδυασμό με τα «κεντρικά» της στη Φρανκφούρτη, έκανε ότι μπορούσε για να υπονομεύσει εμένα προσωπικά και «. . . τη γενική οικονομική πολιτική της κυβέρνησης».

Ένας από τους παραλογισμούς εκείνης της φρικτής εβδομάδας ήταν πως δεν μπορούσα να εμπιστευτώ την Τράπεζα της Ελλάδος να μου πει ευθαρσώς πόση πραγματικά ρευστότητα, σε ευρώ, παρέμενε στο σύστημα. Καθώς ο Στόχος των Στουρνάρα-Ντράγκι ήταν να μας γονατίσουν μία ώρα αρχύτερα, είχαν κάθε κίνητρο να μας κρύβουν ποσότητες υπάρχοντος διαθέσιμου ρευστού. Κι αυτό γιατί όσο λιγότερο ρευστό νομίζαμε ότι υπάρχει, τόσο πιο χαμηλό όριο αναγκαζόμουν να θέσω στις ημερήσιες αναλήψεις των καταθετών (ώστε να διαρκέσει έως την επόμενη εβδομάδα). Από την αρχή, για παράδειγμα, έκρινα ότι τα 60 ευρώ την ημέρα ήταν λίγα, οτι υπάρχει περιθώριο μεγαλύτερο από αυτά που υπολογίζαμε βάσει των αναφορών της Τράπεζας της Ελλάδος. Όμως, το γεγονός ότι έπρεπε να βασιστώ στα νούμερα που μόνο η Τράπεζα της Ελλάδος γνώριζε μου έκοβε τα πόδια.

Αφού έκανα μια μικρή έρευνα, στην οποία συνέβαλε κι ο Τζεφ Σακς, ανακάλυψα έντονες ενδείξεις ότι ο Στουρνάρας μου έκρυβε, πράγματι, ρευστότητα. Ανακάλυψα όμως και μια άλλη ενδιαφέρουσα, αν και μη εκμεταλλεύσιμη, πληροφορία. Όπως γνώριζα, το καλοκαίρι του 2012, λίγο πριν και λίγο μετά την εκλογή της κυβέρνησης Σαμαρά, και λόγω φημών περί ενός Grexit, οι Έλληνες καταθέτες έτρεχαν στις τράπεζες να σηκώσουν τις καταθέσεις τους. Τότε η ΕΚΤ οργάνωσε κανονική αερομεταφορά με εκατοντάδες πτήσεις αεροπλάνων Κάργκο από τη Φρανκφούρτη προς το στρατιωτικό αεροδρόμιο της Ελευσίνας τα οποία μετέφεραν τόνους χαρτονομισμάτων ώστε να αντιμετωπιστεί εκείνο το bank run. 1 Για να μην ξαναχρειαστεί τέτοια αερογέφυρα, αργότερα η ΕΚΤ έστελνε σιγά σιγά χαρτονομίσματα στην Τράπεζα της Ελλάδος, ώστε να δημιουργηθεί ένα στοκ σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Έτσι, κι αυτό ήταν η ενδιαφέρουσα αλλά όχι ιδιαίτερα χρήσιμη ανακάλυψή μου, τον Ιούλιο του 2015, κάτι που μου κρατήθηκε μυστικό κι έπρεπε να το ανακαλύψω μόνος μου, υπήρχαν 16 δισ. ευρώ σε χαρτονομίσματα, ιδιοκτησία της ΕΚΤ, στοιβαγμένα στα θησαυροφυλάκια των υποκαταστημάτων της Τράπεζας σε όλη τη χώρα (εκτός Αττικής, για κάποιον λόγο).

Εκείνη τη μέρα, κατά τη διάρκεια της καθημερινής μου επίσκεψης στο Μαξίμου, βρήκα τον Αλέξη στο γραφείο του παρέα με τον Αλέκο Φλαμπουράρη. Ως συνήθως, ενημέρωσα τον πρωθυπουργό για τα σημαντικά ζητήματα της ημέρας, κυρίως για τον ρυθμό με τον οποίο τα χρήματα διέρρεαν από τα ΑΤΜ. Κάποια στιγμή ανέφερα επίσης το καταχωνιασμένα 16 δισ. Τα μάτια του έλαμψαν. «Τι; Υπάρχουν 16 δις. που κάθονται χωρίς να κάνουν τίποτα και δεν τα χρησιμοποιούμε για να γεμίσουμε τα ΑΤΜ ώστε να λειτουργούν κανονικά;» ρώτησε.

Εξήγησα πως δεν μπορούσαμε να ακουμπήσουμε το χρήματα αυτά. Η κατάσχεση τους θα ισοδυναμούσε με κλοπή, καθώς δεν ήταν δικά μας αλλά στοκ χαρτονομισμάτων ιδιοκτησίας της Φρανκφούρτης που η ΕΚΤ τα είχε παρκάρει εκεί για μελλοντική, κατά τα δικά της δοκούν, χρήση.

Α. Τ. : «Μα, Γιάνη», διαμαρτυρήθηκε ο Αλέξης, «αν το παιδί µου πεινά και δεν έχω λεφτά, έχω το ηθικό δικαίωµα να κλέψω ένα μπουκάλι γάλα. Δεν είναι παρόμοια η περίπτωση;»

Γ. Β. : «Έτσι είναι σε προσωπικό επίπεδο και σε επίπεδο ηθικών επιλογών ενός πατέρα. Όχι όµως σε πολιτικό επίπεδο. Από πότε η κλοπή έγινε µέρος του πολιτικού οπλοστασίου της Αριστεράς;» τον ρώτησα.

Ο Φλαµπουράρης έσπευσε να υπερασπιστεί τον προστατευόμενο του: «Έχουµε κάθε δικαίωµα», βροντοφώνησε, «να πάρουμε αυτά τα λεφτά για να σταµατήσει να υποφέρει ο λαός». Ξάφνου, τυχαία, μπήκε στο πρωθυπουργικό γραφείο ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο αρχηγός της Αριστερής Πλατφόρµας και δηλωμένος υποστηρικτής του Grexit. Ρώτησε τι τρέχει. Ο Αλέξης κι ο Φλαµπουράρης τον πληροφόρησαν πως µόλις είχα ανακαλύψει 16 δις ευρώ σε ρευστό να κάθονται σε χρηματοκιβώτια της Τράπεζας της Ελλάδος σπαρμένα ανά την επικράτεια. Τότε ο Φλαµπουράρης του είπε ότι, µε τον Αλέξη και σε αντίθεση µε µένα, πίστευαν πως οι συνθήκες δικαιολογούσαν την κατάσχεση αυτών των χαρτονομισμάτων από ταµεία που ανήκαν στο κράτος υπέρ του λαού.

Προσπάθησα να τους συνετίσω και, λαμβάνοντας υπόψη τη θέση του Λαφαζάνη υπέρ του Grexit, να εξηγήσω ποιές ήταν οι πραγματικές µας πολιτικές εναλλακτικές: Αν θέλαµε να παραµείνουµε στην ευρωζώνη, τους είπα, τότε δε θα μπορούσαµε σε καµία περίπτωση να δηµεύσουµε τα λεφτά της ΕΚΤ. Αυτά τα 16 δις ήταν σαν να μην υπήρχαν. Αν, από την άλλη, θέλαµε το Grexit, τότε υπάρχει κάτι που θα μπορούσαµε να κάνουµε χωρίς να χαρακτηριστούμε κλέφτες: Θα μπορούσαµε να δηµεύσουµε τα 16 δις ευρώ, να τα σφραγίσουμε µε ειδικό µελάνι ώστε να ακυρωθούν ως ευρώ, να τα ξανασφραγίσουµε σαν νέες δραχµές, να τα τοποθετήσουμε στα ΑΤΜ ως τη µαγιά για νέο νόμισμα και τέλος να καλέσουµε τον Μάριο Ντράγκι να του εξηγήσουμε πως είμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να τον ρωτήσουμε ποια ήταν η αξία παραγωγής των 16 δις χαρτονομισμάτων (µελάνι, χαρτί μεταφορικά κόστη κτλ), ώστε να τον αποζημιώσουμε!

Βλέποντας τους να επεξεργάζονται σιωπηλά αυτά που µόλις τους είχα πει, άδραξα την ευκαιρία να επαναλάβω την πάγια θέση µου ότι δεν έπρεπε να κάνουµε τίποτα από όλα αυτό, αλλά να ενεργοποιήσουµε το παράλληλο σύστηµα πληρωµών που είχα προετοιμάσει. Αυτό θα επεξέτεινε τα χρηματοπιστωτικά µας περιθώρια μέσα στο ευρώ ακόµη, µε στόχο πάντα τη βιώσιµη συµφωνία εντός του ευρώ. Και, αν δεν προέκυπτε συµφωνία, θα µας εξαγόραζε χρόνο ή, µε βάση το πιο ακραίο σενάριο του Grexit, θα γινόταν το θεµέλιο ενός νέου, ψηφιακού, εθνικού νομίσματος .

Φυσικά, στον Λαφαζάνη άρεσε η ιδέα να χρησιμοποιηθούν τα 16 δις του Ντράγκι ως η βάση µιας νέας δραχμής και συμφώνησε, αν ακολουθούσαµε αυτό το σενάριο, ότι η ΕΚΤ θα έπρεπε να αποζημιωθεί για τα κόστος παράγωγης των χαρτονομισμάτων. Καθώς όµως ο Αλέξης δε διανοούνταν το Grexit, η ιδέα ήταν καθαρά ακαδημαϊκή. Σύντοµα θα ξέχναγε τα 16 δισ. ευρώ αλλά και θα συνέχιζε να μπλοκάρει την ενεργοποίηση του παράλληλου συστήματος πληρωµών µου, στηρίζοντας σταθερά τα βέτο που είχε θέσει ο Δραγασάκης λίγες µέρες νωρίτερα.

Μήνες αργότερα, η Καθηµερινή δημοσίευσε ως γεγονός κίβδηλο «ρεπορτάζ» σύµφωνα µε το οποίο ο Λαφαζάνης σχεδίαζε να κάνει έφοδο στο Νομισματοκοπείο, να διαρρήξει τα θησαυροφυλάκια της Τράπεζας της Ελλάδος, να συλλάβει τον Στουρνάρα κτλ. Κάποια ρεπορτάζ που ακολούθησαν µάλιστα µε παρουσίαζαν σαν µέλος εκείνης της συνωμοσίας! Ο στόχος τους ήταν ξεκάθαρος: να δαιµονοποιήσουν όσους είχαν στηρίξει µε ειλικρινή τρόπο το ΟΧΙ, ώστε ο Αλέξης να φαντάζει, µέσω της σύγκρισης, ως ο λογικός, ο ενήλικας πολιτικός ανήρ που, την τελευταία στιγµή, είδε τον σωστό δρόµο κι έσωσε την Ελλάδα από τους απατεώνες και τους ερασιτέχνες στο κόµµα και στην κυβέρνηση του. Το γεγονός πως ο Αλέξης και ο Φλαµπουράρης ήταν εκείνοι που, προς στιγμήν, φλέρταραν µε την ανόητη ιδέα της δήμευσης χαρτονομισμάτων που ανήκαν στην ΕΚΤ δεν είδε ποτέ το φως της δημοσιότητας.

Δύο σύντροφοι, δύο αινίγματα

«Αν κοιτάξεις το εσωτερικό της αβύσσου για πολλή ώρα,

στο τέλος η άβυσσος θα κοιτάξει μέσα σου». (Φρ. Νίτσε)

`

ο αγχωτικό απόφθεγµα του Νίτσε περιγράφει αυτό που βίωσα όταν προσπάθησα να εντρυφήσω στον ψυχισµό των συντρόφων µου. Είχα βρεθεί στην πρώτη γραµµή ενός βρόμικου πολέµου, ύστερα από χρόνια ευχάριστων µοναχικών ακαδημαϊκών περιπλανήσεων σε απόκρυφα θεωρητικά ερωτήματα. Γνώριζα ότι στις µάχες που θα ξεσπούσαν από την πρώτη κιόλας μέρα µετά την εκλογή µας στο εξωτερικό μέτωπο εξαρτιόµουν πλήpως από τους συντρόφους µου για να καλύπτονται τα νώτα µου. Η αποκωδικοποίηση της σκέψης και των προθέσεών τους ήταν ό,τι πιο δύσκολο έχω επιχειρήσει.

Φίλοι και επικριτές µε κατηγορούν ότι διέκρινα θετική στοιχεία στον Αλέξη που δεν υπάρχουν. Κάνουν λάθος. Η πρόθεσή του να απελευθερώσει την Ελλάδα από τον παγίδα του φαύλου κύκλου ήταν ειλικρινής. Η ευφυία κι η ικανότητα του να µαθαίνει γρήγορο ήταν εμφανής. Το ίδιο κι ο ενθουσιασµός του για το αποτρεπτικό σχέδιο που είχα προτείνει και η ιεράρχηση πάνω από όλους τους άλλους στόχους της αναδιάρθρωσης του χρέους. Η εκτίμηση του για όσα του προσέφερα ήταν υπαρκτή. Όταν, για παράδειγµα, µου έδωσε την εντολή, ενώπιον του Κυβερνητικού Συµβουλίου, να µεταβώ στην Ουάσιγκτον για να ανακοινώσω αυτοπροσώπως στην Κριστίν Λαγκάρντ την απόφασή µας για στάση πληρωμών προς το ΔΝΤ, η έξαρσή του ήταν αυθεντική. Ο λόγος για τον οποίο διέκρινα όλα αυτά τα θετικά στοιχεία στον Αλέξη είναι πως όντως υπάρχουν.

Το λάθος µου ήταν ότι δε διέκρινα και όλα τα άλλα στοιχεία που επίσης υπάρχουν, ανάμεικτα μέσα του: Το δικό του PIan Β, το οποίο εγγυηµένα θα ακύρωνε τις δικές µου προσπάθειες για το κοινό µας PIan Α, προτού ακόµα του δοθεί η κατάλληλη ευκαιρία να πετύχει. Την αβάσταχτη επιπολαιότητα του. Την τάση του στη µελαγχολία. Και, τέλος, την έvτονη επιθυµία να αποδείξει σ έναν αστικό κόσµο που τον αvτιµετώπιζε µε σκεπτικισµό ότι δεν ήταν διάττων αστήρ.

Όταν την πρώτη μέρα µας στην κυβέρνηση µου τόνισε ότι είχαµε καθήκον να είµαστε έτοιµοι να παραδώσουµε τα κλειδιά των οφίτσιών µας στην αντιπολίτευση, αvτί να παραδοθούμε στους δανειστές, είµαι σίγουρος ότι δεν έλεγε ψέματα. Το κοµµάτι του Αλέξη που µου έλεγε αυτά τα λόγια έλεγε την αλήθεια. Γι’αυτό βούρκωσα όταν τον άκουσα. Γι’αυτό τον πίστεψα. Απλώς εκείνο το κοµµάτι δεν ήταν το µοναδικό!

Τον πίστεψα επίσης επειδή, παρά τα αποκαρδιωτικά πισωγυρίσματα του, γνώριζα την απάνθρωπη πίεση υπό την οποία καλούνταν να λαµβάνει αποφάσεις. Θυµάµαι εκείνη την πρώτη εβδοµάδα του Ιουλίου, µε τις τράπεζες κλειστές, µε τον αγώνα για το ΟΧΙ σε πλήρη εξέλιξη, να πηγαίνω στο Μαξίµου για να του παρουσιάσω την τελευταία εκδοχή του Σχεδίου Χ, του σχεδίου έκτακτης ανάγκης που µου είχε ζητήσει να ετοιµάσω σε περίπτωση που µας ανάγκαζαν να βγούµε από το ευρώ. Καθώς του το παρέδιδα, µε ρώτησε: «Είναι εφικτό;»

Του απάντησα ειλικρινά: «διάβασέ το και κλάψε», όπως κλαίγαµε όσοι το επεξεργαζόμασταν. Η μετάβαση σε µια νέα δραχμή θα ήταν επώδυνη, σχεδόν αποπνικτική τουλάχιστον για τους πρώτους μήνες. Είχα επιβάλει στην οµάδα µου να μην αποκρύψουν καµία από τις ζοφερές πτυχές του Σχεδίου στο κείµενο που του παραδώσαμε. Πράγµατι, το κείµενο του Σχεδίου Χ σκιαγραφούσε, ως όφειλε, την επώδυνη διαδικασία ενός Grexit βήμα προς βήµα. Καθώς βούλιαζε απελπισμένος στην πολυθρόνα του, του υπενθύµισα δύο πράγµατα.

Πρώτον, σκοπός του Σχεδίου Χ ήταν να υπάρχει αλλά όχι να χρησιμοποιηθεί, εκτός κι αν ο Σόϊµπλε επιβαλλόταν στη Μέρκελ. Του σύστησα όµως να ενεργοποιήσουµε αµέσως το παράλληλο σύστηµα πληρωμών σε ευρώ, που ήταν το αντίθετο του Σχεδίου Χ: ένα σύστηµα που θα µας επέτρεπε, σε περίπτωση επικράτησης του ΟΧΙ στο δημοψήφισμά, να παραµείνουµε στην ευρωζώνη το αναγκαίο διάστηµα ώστε η Μέρκελ και ο Ντράγκι να έχουν την ευκαιρία να µας επαναπροσεγγίσουν -όπως είχε κάνει ο Γιουνκέρ την προηγουμένη µε σχέδιο συµφωνίας βατό, που θα συµπεριελάµβανε τις ελάχιστές απαιτήσεις µας για ελάφρυνση του χρέους και για τερµατισµό της αυτοτροφοδοτούµενης λιτότητας.

Ο Αλέξης µε κοίταζε γαλήνια και ρώτησε «ποιές είναι οι πιθανότητες να µας προσεγγίσουν µε κάτι αξιοπρεπές, Γιάνη;» Σε εκείνη την κρίσιµη καµπή στην ιστορία της χώρας ήµουν υποχρεωμένος να απαντήσω στον πρωθυπουργό µου στη βάση της πιο συντηρητικής και λιγότερο αισιόδοξης, εκτίµησης που συνήδε µε τα στοιχεία της στιγµής. Του είπα ότι οι πιθανότητες να το κάνουν ήταν 100% αν έπρατταν µε βάση τη λογική. Όµως, τον προειδοποίησα, όπως µου είχε γράψει ο Νταν Έλσµπεργκ, ο μεγάλος Αµερικανός παιγνιοθεωρητικός- ο οποίος, από σχεδιαστής της στρατηγικής εξαπόλυσης πυρηνικού πολέµου εκ µέρους του Πενταγώνου, κατέληξε ειρηνιστής και ο άνθρωπος που εξευτέλισε την αµερικανική πολεμική μηχανή δημοσιοποιώντας τα λεγόμενα Κείμενα του Πενταγώνου (Pentagοn Papers), φέρνονιας τον τερματισμό του πολέμου του Βιετνάμ μία ώρα αρχύτερα

«Να μην ξεχνάς πως το καθεστώς μπορεί να είναι αυθεντικά παραλόγως αυτοκαταστροφικό κι όχι απλώς να προσποιείται ότι είναι παράλογο!»

Συνέχισα λέγοντας:

«Οι ισχυροί πολιτικοί ηγέτες στην Ευρώπη έχουν προϊστορία στο να είναι πολύ κακοί όσον αφορά την εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους, υποκύπτοντας αντ’ αυτής σε παράλογες παρορμήσεις». Και δεδομένου ότι ο παραλογισμός κοθιστά δύσκολη την πρόβλεψη, είπα στον Αλέξη ότι μια πιο λογική εκτίμηση της πιθανότητας η καγκελάριος Μέρκελ τελικά να επιλέξει την αμοιβαίως επιζήμια εναλλακτική ενός Grexit, αντί για την αμοιβαίως ευνοϊκή συμφωνία, ήταν περίπου πενήντα-πενήντα. Όμως, κατέληξα με έμφαση, ακόμα κι αυτό το ζοφερό Grexit, τα οποίο απεύχομαι όπως κι εσύ, είναι καλύτερο, Αλέξη, από άλλη μία τετραετία Μνημονιστάν. Τουλάχιστον, παρά το μεγάλο κόστος των πρώτων μηνών, το Μνημονιστάν θα τελείωνε, το χρέος θα κουρευόταν, η κυριαρχία μας θα επέστρεφε και, πριν περάσει πολύς καιρός, οι πληγές θα επουλώνονταν. Αντίθετα, η συνθηκολόγηση ισοδυναμεί με επέκταση εις το διηνεκές της ερημοποίησης της χώρας υπό καθεστώς αποικίας κρεοδουλοπαροίκων .

Το θέαμα του Αλέξη να λυγίζει κάτω από την πίεση της εκτίμησης «πενήντα-πενήντα» που του έδωσα με έκανε ευάλωτο στο να συγχωρώ, να νομιμοποιώ και να εκλογικεύω τα ασυγχώρητα, αήθη και παράλογα ολισθήματα του. Υπήρχαν πολλά τέτοιο, αλλά δύο ξεχώριζαν:

1) Η υπαναχώρησή του από τη σαφή συμφωνία μας, στην οποία είχαμε βασίσει την αρχική μας στρατηγική, σύμφωνα με την οποία η συνέχιση της πτώχευσής  της χώρας μέσω 3ου μνημονίου θα ήταν χειρότερη από το Grexit, όσο επώδυνο κι αν ήταν αυτό.

2) Η απόρριψη της έκκλησης μου να απευθυνθεί στον λαό με την αξιοπρεπή ομιλία παράδοσης που του είχα ετοιμάσει, αντί να οργανώσει δημοψήφισμα τα οποίο ενδόμυχα ήλπιζε να χάσει

Κατά τη διάρκεια της καμπάνιας για το ΟΧΙ, προέβην σε δήλωση που είχε διττό στόχο, πρώτον, να μεταφέρει στον κόσμο μας μια αλήθεια και, δεύτερον, να πιέσει τον Αλέξη και τους υπόλοιπους συναδέλφους στην κυβέρνηση να αποκαλύψουν τις προθέσεις τους σε περίπτωση που επικρατούσε το ΝΑΙ. Συγκεκριμένα, σε συνέντευξη στο Blοοmberg δήλωσα ότι αν κέρδιζε το ΝΑΙ, θα υπέβαλλα την παραίτησή μου αμέσως: «Ως δημοκράτης», Είπα, «θα σεβαστώ τη βούληση του λαού να προσυπογράψει τους όρους των δανειστών. Όμως, την ίδια στιγμή, δεν έχω καμία υποχρέωση να υπογράψω και να εφαρμόσω τη συμφωνία εγώ ο ίδιος. Αν κερδίσει το ΝΑΙ, θα παραιτηθώ και θα αφήσω να το κάνει όποιος με διαδεχτεί».

Πέραν του ότι ήθελα να ξεκαθαρίσω στους ψηφοφόρους μου ότι ένα ΝΑΙ θα με οδηγούσε στην παραίτηση από το Υπουργείο Οικονομικών, ήθελα να δω πώς θα αντιδρούσαν στη δήλωση μου εκείνη οι σύντροφοι μου, όχι μόνον ο Αλέξης αλλά και ο Ευκλείδης, παραδείγματος χάριν. Το γεγονός ότι σφύριξαν αδιάφορα, ότι κανείς τους δε δεσμεύτηκε να κάνει το ίδιο, μου έλεγε όλα όσα χρειαζόταν να γνωρίζω. Ήταν απλό

Το ΝΑΙ δεν ήταν, γι’ αυτούς, λόγος παραίτησης. Θα υπηρετούσαν το νέο μνημόνιο υπό το φύλλο συκής της λαϊκής ετυµηγορίας για παράδοση στην τρόϊκα. Στην ουσία, η διαφορά μου με τους συναδέλφους μου στον Σύριζα ήταν πως , ενώ διοχέτευα όλη μου την ενέργεια, επιστράτευα όλες μου τις (όποιες) ικανότητες ενάντια στην τρόϊκα και υπέρ της αναδιάρθρωσης των χρεών μας, εκείνοι είχαν άλλους, ή έστω και άλλους, κρυφούς στόχους. Αυτό το εμπέδωσα μετά από εκείνη τη σκληρή 27η Απριλίου, όταν ο Αλέξης αποφάσισε να καθαιρέσει τον Θεοχαράκη και να με περιθωριοποιήσει. Πάλευα να τον πείσω πως ήταν αυτοκαταστροφικό να εξουδετερώσει τον υπουργό οικονομικών του ενώ βρισκόταν αντιμέτωπος μ’ένα αδίστακτο Eurοgrοup και τον πανίσχυρο άξονα Μέρκελ-Σόιμπλε. Του είχα προτείνει μάλιστα να με αντικαταστήσει (βλ. Κεφάλαιο 14). Όμως ο Αλέξης και οι συν αυτώ δεν είχαν ως αυτοσκοπό την αποτελεσματική αντίσταση στους δανειστές. Κοίταζαν πέραν της συνθηκολόγησης και αναζητούσαν την ιδανική φόρμουλα για να με θυσιάσουν χωρίς δικό τους κόστος.

«Πώς δεν το είχες δει αυτό τότε;» είναι τα στάνταρ ερώτηµα που µου τίθεται παντού µέχρι και σήµερα. Η αλήθεια είναι ότι όποια αναλγησία και να υπήρχε στον Αλέξη, εγώ δεν τη διέκρινα. Αντίθετα µε τις περιπτώσεις του Δραγασάκη, του Παππά, του Σαγιά, για να μην αναφερθώ στον Χουλιαράκη, όπου έβλεπα καθαρά µετά από κάποιο σημείο τι συνέβαινε, στην περίπτωση του Αλέξη οι αισθητήρες µου απέτυχαν. Γιατί; Ύστερα από σκέψη, η απάντηση που έδωσα στον εαυτό µου είναι απλή. Αυτό οφειλόταν στην ικανότητα του να κάνει κάτι που οι υπόλοιποι ήταν ανίκανοι να κάνουν-να δει τον εαυτό του στον καθρέφτη, να τον εξετάσει και να αυτοστοχαστεί.

Θυµάµαι ένα απόγευµα, τον Μάιο, βρισκόµασταν στο γραφείο του στη Βουλή, µε τη μεταξύ µας σύγκρουση σε έξαρση λόγω της απόφασής του (πίσω από την πλάτη µου) να «δώσει» στην τρόϊκα σκληρότατη νέα λιτότητα (εκείνο το µόνιµο 3,5% πρωτογενούς πλεονάσµατος ). Είχα μπει στο γραφείο του µε διάθεση αντιπαράθεσης, καθώς, λίγο πριν, είχε πέσει στην αντίληψη µου άλλη µία αλόγιστη παραχώρηση που η οµάδα του έκανε στους τροϊκανούς χωρίς καν να µε ενημερώσουν. Όµως ο Αλέξης µου έκοψε τη φόρα παίρνοντας ένα αυτοσαρκαστικό ύφος και λέγοντας µου τα εξής:

Διάβαζα άρθρο του Σταύρου Λυγερού µόλις τώρα. Ο μπαγάσας µε έχει καταλάβει. Παρομοίωσε την κατάσταση µου με το ψάρεµα ξιφία. Έχω δαγκώσει λέει, το δόλωμα αλλά είµαι πολύ δυνατός για να με τραβήξουν έξω από το νερό. Έτσι, περιμένουν υπομονετικά. Τραβούν την πετονιά, μετά από λίγο τη χαλαρώνουν, μετά την ξανατραβούν. Θα συνεχίσουν έτσι µέχρι να µε εξαντλήσουν. Μόλις νιώσουν πως εξασθενώ, θα µε τραβήξουν έξω µε µια απότομη κίνηση.

Οι άλλοι, άνθρωποι σαν τον Δραγασάκη και τον Χουλιαράκη, ποτέ δε θα µε ξεγελούσαν. Δε θα είχα πιστέψει τις υπεκφυγές τους ούτε θα είχα συστρατευτεί µαζί τους, όσο καλός και άγιος να ακουγόταν ο σκοπός που ασπάζονταν. Η περίπτωση του Αλέξη ήταν διαφορετική. Επιδιδόταν σ’ έναν πολύπλοκο εσωτερικό διάλογο και έπρεπε να πείσει τον εαυτό του πριν παραβιάσει τις δικές του κόκκινες γραµµές, το οποίο διαφέρει από την περίπτωση κάποιου που δεν είχε ποτέ την πρόθεση να τις σεβαστεί. Μπορώ να φαντασθώ τον Αλέξη να µονολογεί, σαν τον Ριχάρδο Γ του Σαίξπηρ: «Έτσι, αφού είναι αδύνατον να γίνω κι εγώ εραστής και να φχαριστηθώ ετούτο τον ανέµελο καιρό, πήρα την απόφαση να γίνω κακός», µόνο που αvτί για «εραστής» θα έλεγε «επαναστάτης» και αντί για «να γίνω κακός» θα έλεγε «να εισέλθω στον κύκλο της εξουσίας».

Oι πράξεις του Αλέξη δεν ήταν «µπανάλ», «κοινότοπες», για να χρησιμοποιήσω τη σημασία που δίνει η Χάννα Άρεντ στη λέξη. Πάλεψε σκληρά για να αποδεχτεί τις πράξεις του και να βρει τη γαλήνη σε αυτές, άσχετο αν απέτυχε. Αυτή η εσωτερική φωνή του Αλέξη ήταν, είµαι πεπεισμένος, η δύναµη του και ταυτόχρονο η καταστροφή του, ο σφετεριστής του κοινού µας σκοπού και παράλληλα ο λόγος για τον οποίο τον πίστεψα σχεδόν µέχρι το πικρό τέλος.

`

Το μπέρδεμα που µου προκαλούσε η εσωτερική φωνή του Αλέξη τα επέτεινε η περίπτωση του φίλου µου του Ευκλείδη. Ο Ευκλείδης είναι ένα παράξενο υβρίδιο ένας πανεπιστημιακός µε καταβολές παρόµοιες µε τις δικές µου, αλλά ταυτόχρονα και «ζώον κοµματικόν», µε την ψευδοαριστοτελική έννοια. Με τον Ευκλείδη συναντηθηκαμε στην αγγλική γλώσσα, για να δανειστώ άλλη µία φράση της Άρεντ. Μοιραζόσασταν το ίδιο χιούµορ, τις ίδιες πολιτισµικές αναφορές, τον ίδιο ριζοσπαστικό ευρωπαϊσµό, την ίδια άποψη για διαφορετικές σχολές οικονοµικής σκέψης. Του άρεσε να προσποιείται πως πολιτικά βρισκόταν στα αριστερά µου, να φέρεται ως ·η αριστερή µου συνείδηση που είχε καθήκον να µε επαναφέρει στην τάξη και να µε αποτρέπει από το να παρασυρθώ σε αστικές τάσεις και ύποπτες φιλίες, όπως εκείνη µε τον Νόρµαν Λάµοvτ κάτι που µου άρεσε να τον αφήνω να πιστεύει. Η αvτιπάθεια και η περιφρόνηση που ένιωθε για τον Παππά και τον Αλέξη, τις οποίες εκείνοι ανταπέδιδαν, σε συνδυασµό µε τη σκληρή μάχη που είχα δώσει για να συμπεριληφθεί στο Υπουργικό Συµβούλιο, µε έκαναν να αισθάνοµαι ένα µαζί του.

Όταν την 27η Απριλίου, υπό την πίεση της Μέρκελ και του Ντάισελμπλουμµ, ο Αλέξης µε περιθωριοποίησε, ανακοίνωσε παράλληλα ότι ο Ευκλείδης θα αναλάµβανε «συντονιστής» της διαπραγµάτευσης. Τα μέσα μετέδωσαν τηv είδηση σε όλη την υφήλιο και χαιρέτισαν τον Ευκλείδη ως τον νέο επικεφαλής διαπραγμάτευση μας. Στην πραγµατικότητα τίποτα τέτοιο δεν ίσχυε. Μπορεί να είχα περιθωριοποιηθεί, και ο Ευκλείδης να έμπαινε στα διάφορα «δωμάτια» ακολουθώντας τον Αλέξη, όμως ούτε κι αυτός είχε ουσιαστική συμμετοχή στο διαμόρφωση της διαπραγματευτικής στρατηγικής.

Ένα παράδειγμα που τα λέει όλα είναι εκείνη η τραγική στιγμή, προς το τέλος του Απρίλη, όταν ο Αλέξης παραδόθηκε στη νέα λιτότητα αποδεχόμενος μία δεκαετία στόχων πρωτογενούς πλεονάσματος πάνω από το 3% του εθνικού εισοδήματος. Καλά, εγώ που ήμουν ήδη στο περιθώριο δεν ερωτήθην; Ο Ευκλείδης όμως; Το γνώριζε; ήταν σύμφωνος; ούτε τα ένα ούτε τα άλλο. Το ίδιο σοκαρισμένος και θυμωμένος με μένα βρέθηκε ο νέος «συντονιστής» της «πολίτικης ομάδας διαπραγμάτευσης».

Mέχρι τέλους βρισκόμασταν συχνά στο Μαξίμου η σε κάποια αίθουσα των Βρυξελλών να κοιτάμε αποσβολωμένοι ο ένας τον άλλον, ενώ ο Σαγιάς και ο Χουλιαράκης και οι λοιποί συνέτασσαν τα SLA, και να αναρωτιώμαστε τι ρόλο παίζουμε. Αναπτύξαμε έως και το δικό μας μαύρο χιούμορ: Τον ρωτούσα τι στο καλό συνέβαινε και απαντούσε: «Μήπως με πέρασες για κάποιον που ξέρει;»

Όμως, διαφέραμε σε ένα βασικό σημείο ο Ευκλείδης ήταν κομματικός παίκτης, εγώ όχι. Προσέδωσε νομιμοποίηση στην αποτρόπαια διαδικασία της διαπραγμάτευσης με το να εμφανίζεται να εκπληρώνει τον ρόλο του ως επικεφαλης διαπραγµάτευσης, αφήνοντας έτσι τον κόσμο να πιστεύει πως όντως διεξαγόταν κάποιου είδους διαπραγμάτευση. Από τη μεριά μου, όπως έχω ήδη τονίσει, δεν παραιτούμουν όσο παρέμενε ζωντανή η (φθίνουσα) ελπίδα πως (α) η ρήξη ήταν αναπόφευκτη επειδή την ήθελε η τρόϊκα και (β) ο Αλέξης, αν και έτοιμος να εγκαταλείψει την αναδιάρθρωση του χρέους και το αίτημα για τερματισμό της λιτότητας, δε θα υπέκυπτε στον προσωπικό εξευτελισμό που προσπαθούσε να του επιβάλει η τρόϊκα οπότε ίσως τελικά να χρειαζόταν τις δεξιότητες μου όσον αφορά το παράλληλο σύστημα πληρωμών και την αναδιάρθρωση του χρέους.

Η πίστη μου ότι δεν ήμουν εντελώς μόνος στο πολεμικό συμβούλιο, ότι ο Ευκλείδης κι εγώ συμφωνούσαμε πως κατά κάποιον τρόπο ήμασταν εναλλάξιμοι, έπαιξε βασικό ρόλο στο να διατηρήσω την ελπίδα εκείνη. Αν είχα καταφέρει να προβλέψω ότι εν τέλει, δεν ήμασταν εναλλάξιμοι, ότι ο Ευκλείδης εν τέλει θα γινόταν ο άνθρωπος που θα χρησιμοποιούσε το καθεστώς για να υπογράψει το 3ο μνημόνιο που γνώριζαν ότι εγώ δε θα υπέγραφα ποτέ, ίσως η στάση μου να ήταν διαφορετική-από τον Μάρτιο ή, τουλάχιστον, από τον Απρίλιο κι έπειτα.

Μέχρι το τέλος δεν είχα διανοηθεί ότι ο Ευκλείδης θα μπορούσε να βάλει την υπογραφή του σε αυτά που τελικά υπέγραψε, πεπεισμένος ότι θα παραιτούνταν πολύ προτού τα χέρι του φτάσει ως εκεί. Υπήρχαν ενδείξεις περί του αντιθέτου που θα έπρεπε να τις έχω λάβει σοβαρά υπ’όψιν; Ναι, υπάρχουν. Με τη βοήθεια της απόστασης από τα γεγονότα, αναλαμβάνομαι ότι υπήρξαν δύο ανακολουθίες που έπρεπε να μου είχαν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου.

Η πρώτη ήταν ότι, όταν μιλούσαμε μόνοι μας, ο Ευκλείδης ήταν εξαιρετικά πνευματώδης, επακριβής στις απόψεις του για το καθετί, σε πλήρη αρμονία με τη «γραμμή» μου και καυστικός στον σχολιασμό του υπόλοιπου πολεμικού συμβουλίου, ιδιαίτερα του Αλέξη, του Παππά και του Χουλιαράκη. Όμως, κι εδώ έγκειται η αντίφαση, κατά τη διάρκεια του πολεμικού συμβουλίου, οι παρεμβάσεις του ήταν πειθήνιες, φλύαρες και δυσανάγνωστες ως απόψεις που ενίσχυαν τις τοποθετήσεις μου. Συχνά, δε με στήριζε καθόλου εντός των τειχών ενώ μερικά λεπτά αργότερα, εκτός των τειχών, όταν μιλούσαμε οι δυο μας, συμφωνούσε απολύτως με τη θέση μου, την οποία δεν είχε όμως υπερασπιστεί εκεί που μέτραγε.

Η δεύτερη ανακολουθία ήταν πως κάθε φορά που διαπιστώναμε από κοινού ότι η ομάδα περί τον Αλέξη οδηγούσε το πλεούμενο στα βράχια την ώρα που μου επετίθετο βάναυσα, και του πρότεινα κοινή μας δράση προτού να είναι αργά, με συμβούλευε να κάνω υπομονή και με απέτρεπε από το να πέσω στην παγίδα της νοοτροπίας του αμυνόμενου μέσα στην ομάδα μας. Μια μέρα θυμάμαι ότι δεν άντεξα και του είπα: «Όταν κάποιος δέχεται επίθεση, η αμυντική στάση ενδείκνυται. Δεδομένου ότι προσπαθούν να με εξοντώσουν, δεν είναι παρανοϊκό να πιστεύω πως προσπαθούν να με εξοντώσουν!»

Όταν την 6η Ιουλίου είχαν όλα πια τελειώσει, μου πήρε αρκετό καιρό να διαγνώσω τα αίτια της αποτυχίας μου να «διαβάσω» τους δύο συντρόφους μου: ο εσωτερικός διάλογος του Αλέξη και η υβριδική φύση του Ευκλείδη είχαν μπλοκάρει τα ραντάρ μου αποτελεσματικότατα. Χρειάστηκε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και η ξαφνική μεταμόρφωση τους που ακολούθησε για να ξεμπλοκάρει. Ήταν μια συγκλονιστική μεταμόρφωση που παρουσιάστηκε από τους κομματικούς ιδεολόγους του Σύριζα ως η αποθέωση του υπεύθυνου ριζοσπαστισμού. Όσο όμως και να πάσχιζαν να βρουν λόγια όμορφα για να διανθίσουν τη συνθηκολόγηση τους, οι κομματικοί προπαγανδιστές δεν μπόρεσαν να έρθουν καν «κοντά» στην περιγραφή της μεταμόρφωσης εκείνης την οποία θα βρεις, αναγνώστη, στην τελευταία σελίδα του 1984. Αναφερόμενος στον συνθηκολογημένο ιδεολόγο ακτιβιστή Ουίνστον Σμιθ, που, έως πρότινος, έδινε αγώνα μεγάλο κατά του Μεγάλου Αδελφού, ο Τζορτζ Όργουελ γράφει:

Τώρα δεν έτρεχε πια ούτε ζητωκραύγαζε. . . Βρισκόταν στο εδώλιο του κατηγορουμένου και ομολογούσε τα πάντα , ενοχοποιούσε τους πάντες… Η σφαίρα που πρόσμενε τόσον καιρό καρφωνόταν στο μυαλό του. . . Ω σκληρή, ανώφελη παρεξήγηση! Ω πεισματάρη, εκούσια εξόριστε από τους στοργικούς κόλπους. Δυο δάκρυα που μύριζαν τζιν κύλησαν στα μάγουλα εκατέρωθεν της μύτης του. Ολα ήταν εντάξει όμως, όλα ήταν καλά, ο αγώνας είχε τελειώσει. Είχε κερδίσει τη μάχη με τον εαυτό του, Αγαπούσε τον Μεγάλο Αδελφό.

Πλατεία της ελπίδας

ο απόγευμα της Παρασκευής 3 Ιουλίου, λίγο πριν από τις 5 μ.μ., αναστέναξα με ανακούφιση. Μία εβδομάδα κλειστών τραπεζών τελείωνε. Παρά τις μεγάλες ουρές στα ΑΤΜ και την αβεβαιότητα για τη Δευτέρα που μας περίμενε, δεν είχε σημειωθεί κανένα βίαιο περιστατικό, κανένας πανικός, καμία αναταραχή. Ο ελληνικός λαός είχε αποδείξει περίτρανα τη σύνεσή του.

Τα μέσα ενημέρωσης, αντιθέτως, είχαν καταφέρει να πέσουν πιο χαμηλά και από το ήδη ευτελές επίπεδό τους και συναγωνίζονταν ποιο θα ανακαλύψει τον πιο ευφάνταστο τρόπο για να τρομάξει τους ψηφοφόρους και να τους αποτρέψει από το να ψηφίσουν ΟΧΙ. Σε άλλη ώρα πολλά από τα ρεπορτάζ τους που στοχοποιούσαν τους εισηγητές και υποστηρικτές του ΟΧΙ θα θεωρούνταν προτροπή προς τη βία. Οι δημοσκοπήσεις τους προέβλεπαν σταθερά νίκη του ΝΑΙ με ποσοστό μεγαλύτερο του 60%, ενώ τα φερέφωνά τους άφριζαν με το «θράσος» της κυβέρνησης να προκηρύξει το δημοψήφισμα ενάντια στις δυσθυμίες των δανειστών. Εν τω μεταξύ, η μνημονιακή αντιπολίτευση είχε καταφέρει μέρες πριν να κατεβάσει αρκετά μαζικά υποστηρικτές της στην Πλατεία Συντάγματος, οι οποίοι ανέμιζαν σημαίες της ΕΕ και πλακάτ που διατυμπάνιζαν «Μένουμε Ευρώπη!» 4-ένα ενδιαφέρον σύνθημα αν σκεφτεί κανείς πόσο αντιευρωπαϊκή ήταν η στάση της Ευρώπης με τους Ντάισελµπλουμ, Σόιμπλε και τα μνημόνιά τους.

Αργότερο εκείνο τα απόγευμα της Παρασκευής έλαβα mail από τον Κλάους Pέγκλινγκ, τον επικεφαλης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), τον ίδιο εκείνο γκρι υποτακτικό του Σόιμπλε που κάποια στιγμή τον Μάρτιο με είχε συμβουλεύσει να σταματήσω την καταβολή των συντάξεων για να πληρώσω το. . . ΔΝΤ. Υπό τύπον νομικής υπενθύμισης, μου «θύμιζε» ότι ως ο βασικός δανειστής μας, και δεδομένης της λήξης της δανειακής συμφωνίας, δικαιούνταν να απαιτεί από μένα την πλήρη και άμεση αποπληρωμή των 146,3 δισ. των δυο πρώτων μνημονιακών δανειακών συμβάσεων. Το κείμενο ήταν διατυπωμένο μάλιστα με τέτοιον τρόπο που να υπαινίσσεται ότι, ως υπουργός οικονομικών, ήμουν προσωπικά υπεύθυνος γι αυτά τα ποσά! Παραήταν καλή ευκαιρία για να την αγνοήσω. Ήταν σαν να πήγαινε γυρεύοντας. Του απάντησα με δύο λέξεις: «Μολών λαβέ».

Εκείνο τα απόγευμα είχαν προγραμματιστεί δύο συγκεντρώσεις, μια υπέρ του ΝΑΙ στο Παναθηναϊκό Στάδιο και μία στην Πλατεία Συντάγματος υπέρ του ΟΧΙ. Η συγκέντρωση υπέρ του ΝΑΙ ήταν προγραμματισμένη για αργά το απόγευμα. Είχε κόσμο και παλμό. Όμως η συγκέντρωση του ΟΧΙ θα έμενε στην ιστορία. Από μικρό παιδί είχα βρεθεί σε συγκλονιστικές συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα, από εκείνες που σου αλλάζουν τη ζωή. Όμως αυτό που ζήσαμε με τη Δανάη εκείνο το βράδυ ήταν πρωτόγνωρο.

Περπατήσαμε από το Μαξίμου μέχρι το Σύνταγμα μαζί με τον Αλέξη και άλλα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου, τους συντρόφους τους και τους βοηθούς τους. Στη διαδρομή το πλήθος δημιουργούσε ανοίγματα-αγκαλιές τόσο για να περάσουμε όσο και για να απορροφηθούμε από τη χαρά, την προσδοκία, την ανάταση τους. Καθώς πλησιάζαμε στην πλατεία, η συσσωρευόμενη, αυτοτροφοδοτούμενη ενέργεια του πλήθους έσπασε όλα τα όρια. Μια θάλασσα πεντακοσίων χιλιάδων ανθρώπων μας κατάπιε. Βυθιστήκαμε σε δάσος από χέρια σκληροτράχηλοι άντρες με βουρκωμένα μάτια, μεσήλικες γυναίκες με την αποφασιστικότητα χαραγμένη στα πρόσωπά τους, νεαροί άντρες και γυναίκες που ξεχείλιζαν από ενέργεια, ηλικιωμένοι που προσπαθούσαν να μας αγκαλιάσουν και να μας γεμίσουν ευχές, μια παλλόμενη ανθρώπινη μάζα μας περιέκλειε. Για δύο ώρες, προσπαθώντας να μην αφήσουμε ο ένας το χέρι του άλλου για να μη χαθούμε, με τη Δανάη αφεθήκαμε να παρασυρθούμε από τη λαοθάλασσα εκείνων που έλεγαν με τα στόματα και τα κορμιά τους: «Φτάνει πια! Ως εδώ!»

Περπατήσαμε από το Μαξίμου μέχρι το Σύνταγμα Εκείνο το βράδυ διαφορετικές γενιές είδαν τους ξεχωριστούς τους αγώνες να σμίγουν σε μια γιγαντιαία γιορτή απελευθέρωσης από τον φόβο. Ένας ηλικιωμένος αντιστασιακός έχωσε στην τσέπη μου ένα γαρίφαλο κι ένα κομματάκι χαρτί στο οποίο έγραφε: «Η αντίσταση δεν είναι πότε μάταιη». Φοιτητές που είχαν αναγκαστεί να μεταναστεύσουν λόγω της κρίσης, κι είχαν γυρίσει για να ψηφίσουν, με εκλιπαρούσαν να μην εγκαταλείψω τον αγώνα. Ένας συνταξιούχος μου υποσχέθηκε πως δεν τον ένοιαζε, ούτε αυτόν ούτε την άρρωστη γυναίκα του, αν έχαναν τις συντάξεις τους, αρκεί να ξαναέβρισκαν την αξιοπρέπειά τους. Και όλοι, όλοι ανεξαιρέτως, μου ούρλιαζαν: «Καμία παράδοση, όποιο κι αν είναι το τίμημα!»

Αυτή τη φορά ήξερα πως το εννοούσαν. οι τράπεζες ήταν ήδη κλειστές για μία ολόκληρη εβδομάδα. Οι κακουχίες που επέβαλαν οι δανειστές ήταν εμφανείς. Κι όμως, είχαν μαζευτεί εκεί, όλοι αυτοί οι υπέροχοι άνθρωποι, για να φωνάξουν με μία λέξη αυτά που το δίκιο, η λογική και το χρέος απέναντι στην Ιστορία απαιτούσαν από εμάς να πούμε Όχι! Δεν έλεγαν ΟΧΙ λόγω αρνητισμού η αντιευρωπαϊσμού. Τίποτα δε θα ήθελαν περισσότερο από το να πουν ένα ολόψυχο ΝΑΙ στην Ευρώπη. Αλλά ένα NΑΙ σε μια Ευρώπη, για τους λαούς της, ΟΧΙ σε μια Ευρώπη αποφασισμένο να τους συντρίψει.

Εκείνο το βράδυ, όταν πια η συγκέντρωση τελείωνε, και καθώς ανεβαίναμε με τη Δανάη τα μαρμάρινα σκαλοπάτια που οδηγούσαν στη Βουλή, γύρισα προς τα πίσω κι έριξα μια τελευταία ματιά στα λαοθάλασσα. Ξαφνικά βρήκα τη φράση που αναζητούσα για να περιγράψω τι ήταν αυτό που μας συνέδεε: εποικοδομητική ανυπακοή. Μου τον κατέδειξαν αυτοί οι άνθρωποι, με την πραγματιστική ανυπακοή τους. Αυτό ήταν που προσπαθούσα να εφαρμόσω σε όλα το Eurοgrοup από τον αρχή: να καταθέτω ήπιες, μετριοπαθείς, λογικές, εποικοδομητικές, φιλοευρωπαϊκές προτάσεις, όμως, όταν το βαθύ κατεστημένο αρνούνταν να συμμετάσχει έστω σε διάλογο γι αυτές, δεν είχα κανέναν ενδοιασμό να αψηφήσω τις προσταγές τους και να πω ΟΧΙ! Το πολεμικό μας συμβούλιο ποτέ δεν το κατάλαβε αυτό. Το πλήθος που γέμισε την Πλατεία Συντάγματος εκείνο το βράδυ το κατάλαβε και με το παραπάνω.

`

Μια νίκη για τους αληθινούς πιστούς

`

κείνο το βράδυ ένιωσα να ξεπλένεται από πάνω μου όλη η πικρή εμπειρία της σταθερής φθοράς των προηγούμενων εβδομάδων: κάθε φρικτή στιγμή στο Μαξίμου, κάθε απογοήτευση με τους συντρόφους μου, όλη η κακεντρέχεια που εισέπραξα κι όλη η αγωνία ενός ολοένα και μοναχικότερου αγώνα κεκλεισμένων των θυρών. Το μόνο που απέμεινε ήταν το αίσθημα ικανοποίησης.

Κι όμως, δεν ήμουν ακόμη πεπεισμένος πως το OΧΙ θα κέρδιζε δύο μέρες μετά. Το συλλαλητήριο στο Σύνταγμα έδειχνε ότι ρεύμα στήριξης του ΟΧΙ είχε δυναμική, αλλά με τις τράπεζες κλειστές και τα μέσα ενημέρωσης να εξαπολύουν ενορχηστρωμένες επιθέσεις εναντίον όποιου σκεπτόταν να ψηφίσει ΟΧΙ, η νίκα φαινόταν δύσκολη. Το ίδιο εκείνο βράδυ, με τη Δανάη συναντηθήκαμε με τον Τζέιμι, που ήταν σαν μεθυσμένος μετά την εμπειρία του Συντάγματος, και μερικούς άλλους φίλους και συνεργάτες. Ρωτήθηκα αν ο Αλέξης κι ο Ευκλείδης θα παραιτούνταν σε περίπτωση επικράτησης του ΝΑΙ. «Ο Αλέξης θα σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού με την αντιπολίτευση», ήταν η πρόβλεψη µου, «αφού παραιτηθούν ή εξοστρακιστούν πρώτα οι αληθινοί πιστοί». «Φυσικά, εγώ θα ανήκα ήδη στο µακρινό παρελθόν τους « , κατέληξα. Ο Τζέιμι επέµεινε πως έσφαλλα. Θα κέρδιζε το ΟΧΙ, πίστευε, και η επιρροή µου στον Αλέξη θα εκτοξευόταν στα ύψη εξαιτίας της σημαντικής µου συμβολής στη νίκη. Παρά τη βαθιά δυσπιστία µου, σήκωσα τα ποτήρι µου και ήπια στην αισιοδοξία του Τζέιμι. «Hasta la victοria siempre!» αναφώνησε εκείνος µε έμφαση και σιγουριά µέχρι τη νίκη, πάντα !

Την ημέρα του δηµοψηφίσµατος κατέβηκα στο Παλαιό Φάληρο, εκεί όπου µεγάλωσα κι όπου εξακολουθεί να ζει ο ενενηντάχρονος πατέρας µου, στον οποίο οφείλω την έφεση να μην υπογράφω ό,τι κι ό,τι µόνο και µόνο επειδή αυτό θα διευκόλυνε τη ζωή µου. 5 Τον συνάντησα στο πατρικό µου και πήγαµε µαζί µε το αυτοκίνητο µου στο εκλογικό κέντρο, το παλιό Δηµοτικό δίπλα στην Παναγίτσα. Στο εσωτερικό του σχολείου οι περισσότεροι ψηφοφόροι µε υποδέχθηκαν µε ιδιαίτερη θέρµη, µε εξαίρεση έναν-δυο που διαμαρτυρήθηκαν θυµωµένα για το κλείσιµο των τραπεζών. Μπροστά στις κάµερες, απάντησα σε έναν από αυτούς πως η τρόϊκα µας είχε δώσει τελεσίγραφο και πως µια συµφωνία µε αυτό τα τελεσίγραφο θα καθόριζε όχι µόνο τα µέλλον του αλλά και το µέλλον των παιδιών του. Αυτό που είχαµε κάνει ήταν να του δώσουµε την ευκαιρία να το αποδεχτεί η να το απορρίψει. «Ψήφισε ΝΑΙ αν πιστεύεις πως είναι διαχειρίσιμη η συµφωνία. Είµαστε η µοναδική κυβέρνηση που σεβάστηκε τα δικαίωµά σου να αποφασίσεις εσύ. Το γεγονός ότι η τρόϊκα αποφάσισε να κλείσει τις τράπεζες πριν καν μπορέσεις να εκφραστείς είναι κάτι που µόνο εσύ μπορείς να το ερμηνεύσεις. Ο συνομιλητής μου φάνηκε να ηρεμεί.

Αφού ψηφίσαμε, βοηθούσα τον πατέρα µου να μπει στο αυτοκίνητο, όταν µε πλησίασε µια ηλικιωμένη γυναίκα, περιτριγυρισμένη από τα γνωστά τηλεοπτικά συνεργεία. Με αυστηρό ύφος µε ρώτησε αν γνώριζα πού έµενε. Παραδέχτηκα πως όχι. «Κοιµάµαι σ ένα ορφανοτροφείο εδώ στο Παλαιό Φάληρο. Και ξέρετε γιατί µε αφήνουν; Γιατί η µητέρα σου δούλεψε σκληρά για να μπορούν άστεγοι σαν εµένα να έχουν µια στέγη». Την ευχαρίστησα για την αυθόρμητη και συγκινητική αναθύμηση της µητέρας µου. 6 Δεν είχε τελειώσει όµως. «Τη μνημονεύω κάθε µέρα. Αυτά τα καθάρματα όµως τα ξέρουν;» είπε δείχνοντας τις κάµερες και τα συνεργεία. «Πάω στοίχημα πως δεν τα ξέρουν και δεν τους καίγεται καρφί».

«Δεν έχει σημασία», τη διαβεβαίωσα. Ακόµη κι αν δεν τα γνώριζαν, για µένα αρκούσε πως τα γνώριζε εκείνη, της είπα. Εκείνο το βράδυ στα δελτία ειδήσεων η ωραία αλλά συγκινητική συνάντηση παρουσιάστηκε ως «προπηλακισμός του Βαρουφάκη από ασθενή ηλικιωμένη» ή ως περιστατικό κατά τα οποίο «µια φτωχή ηλικιωμένη επιτέθηκε στο Βαρουφάκη έξω από το εκλογικό κέντρο όπου ψήφισε ο υπουργός.»

Hταν αργά το απόγευµα όταν άρχισα να αισθάνομαι πως το ενδεχόµενο µιας ιστορικής viκης μπορεί και να ήταν ανοιχτό. Στο γραφείο µου έγραψα και ανέβασα στο αγγλικό μπλογκ µου, απευθυνόμενος στη διεθνή κοινή γνώµη, τα εξής:

«Το 1967 ξένες δυνάμεις, σε αγαστή συνεργασία µε τα εγχώρια ανδρείκελά τους, χρησιμοποίησαν τα τανκς για να ανατρέψουν τη δημοκρατία. Το 2015 οι ξένες δυνάμεις, το ξαναδοκίμασαν, αυτή τη φορά χρησιμοποιώντας τις τράπεζες. Αλλά βρήκαν απέναντί τους έναν τολμηρά θαρραλέο λαό που αρνήθηκε να υποκύψει στον φόβο. Εδώ και πέντε μήνες η κυβέρνηση µας αντιμάχεται του φωτός το σβήσιμο. Σήµερα καλούμε κάθε Ευρωπαίο να συνεχίσει να μάχεται µαζί µας ώστε το φως που τρεμοπαίζει να μη σβήσει πουθενά, από την Αθήνα στο Δουβλίνο, από το Ελσίνκι στη Λισσαβόνα».

Στις οχτώ τα βράδυ οι κυρτοί ώμοι και η σκυθρωπή έκφραση των τηλεπαρουσιαστών έδειχναν πως είχαµε κερδίσει. Αυτό που δε γνώριζα ήταν τα µέγεθος της νίκης. Ο φόβος µου ήταν πως µια µικρή διαφορά θα πρόσφερε στον Αλέξη τη δικαιολογία να επικαλεστεί ότι ήμασταν µια διχασμένη κοινωνία και, ως εκ τούτου, δεν υπήρχε αρκετή στήριξη για ρήξη µε την τρόϊκα. Είπα στην οµάδα µου πως τα μαγικό ποσοστό ήταν το 55%. Αν οι ψήφοι υπέρ του ΟΧΙ ξεπερνούσαν το 55%, ο Αλέξης θα αναγκαζόταν να το σεβαστεί.

`
Σκέφτηκα προσεκτικά τι θα έλεγα στους δηµοσιογράφος που είχαν συγκεντρωθεί στην αίθουσα Τύπου του υπουργείου µου. Στις εννέα τα βράδυ είχα ολοκληρώσει τα κείµενο της δήλωσης µου. Κατά παράδοση, οι υπουργοί περιδένουν τις δηλώσεις του πρωθυπουργού πριν προβούν οι ίδιοι σε δηλώσεις. Έτσι, περίµενα στο γραφείο µου τον Αλέξη να κάνει δηλώσεις στους δηµοσιογράφους στο Μαξίµου.

Στις εννιάµισι το βράδυ άρχισα να αισθάνομαι πως κάτι δεν πήγαινε καλά. Τα αποτελέσματα ήταν πάνω κάτω τα τελικά, και έδειχναν πως τα όριο του 55% είχε επιτευχθεί, όµως ο Αλέξης παρέµενε κλεισμένος στο γραφείο του στο Μαξίµου. Ο διευθυντής, του γραφείου µου µε πίεζε να µεταβώ στην αίθουσα Τύπου του υπουργείου, όπου οι δημοσιογράφοι έχαναν την υπομονή τους και είχαν αρχίσει να σουτάρουν πως κάτι περίεργο συνέβαινε. Περίµενα έως τις δέκα. Τηλεφώνησα στον Αλέξη. Δεν απάντησε, ούτε και οι γραµµατείς του. Ο Βασίλης μπήκε στο γραφείο µου και µε πληροφόρησε ότι οι άλλοι υπουργοί είχαν αρχίσει να µιλούν στα µέσα, κάνοντας χλιαρές δηλώσεις για ένα αποτέλεσμα που στην πραγµατικότητα ήταν συνταρακτικό. Δε θα άφηνα να συνεχιστεί αυτό. Οι ψηφοφόροι µας άξιζαν μεγαλύτερο σεβασµό.

Έτσι, γύρω στις δέκα και µισή, μπήκα στην αίθουσα Τύπου για να κάνω τη δήλωση µου, σκοπεύοντας αµέσως µετά να πάω στο Μαξίµου, ανήσυχος για το τι συνέβαινε. Ενώ έκανα τη δήλωση µου, είχα το πολύ έντονο προαίσθημα πως θα ήταν η τελευταία µου δήλωση από τη θέση του υπουργού. Εκείνο το προαίσθημα, σε συνδυασµό µε την ανάµνηση της νύκτας στο Σύνταγµα δύο µέρες νωρίτερα, µε έκανε να µιλήσω έξω από το δόντια:

Την 25η Ιανουαρίου ο Ελληνικός λαός είπε όχι πια σε πέντε χρόνια υποκρισίας, σε πέντε χρόνια προσποίησης ότι η πτώχευση του ελληνικού δημοσίου μπορούσε να ξεπεραστεί µε νέα μη βιώσιµα δάνεια που καλούνταν να αποπληρώνουν µε τα αίµα τους οι ασθενέστεροι Έλληνες, τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους.

Πέντε μήνες διαπραγματευτήκαμε για το δικαίωµα να ακουστεί αυτό το λογικό επιχείρημα Όχι νέα δάνεια πριν αναδιαρθρωθούν τα παλαιά. Όχι νέες περικοπές των ισχνότερων εισοδημάτων. Ναι στις πραγματικές µεταρρυθµίσεις που πλήττουν τους πακτωλούς των εσόδων της διαφθοράς. Ο τερματισμός της ανερμάτιστης λιτότητας και η αναδιάρθρωση του μη βιώσιμου χρέους ήταν οι δύο διαπραγματευτικοί µας στόκοι

Δυστυχώς, οι δανειστές αρνήθηκαν κάθε ουσιαστική συζήτηση. Από την πρώτη στιγµή σχεδίαζαν να µας κλείσουν τις τράπεζες ώστε να µας ταπεινώσουν στα δύο αυτά µέτωπα: της Λιτότητας και του Μη Βιώσιμου χρέους. Να µας επιβάλουν δήλωση μετανοίας για την κριτική που ασκήσαµε στα αποτυχημένα μνημονιακά προγράµµατα αρθρώνοντας για πρώτη φορά στο Eurοgrοup επιστημονικό λόγο στον οποίο δεν είχαν αντίλογο. Αυτός ήταν ο στόχος του τελεσιγράφου της 25ης Ιουνίου, το οποίο σήµερα ο λαός τους επέστρεψε.

Από αύριο, µε το γενναίο αυτό ΟΧΙ µε τα οποίο µας προίκισε ο Ελληνικός λαός, µε το ΟΧΙ που είπε αγνοώντας τον φόβο που δηµιούργησαν µε τις κλειστές τράπεζες και τα ΜΜΕ της ολιγαρχίας, µε αυτό τα εργαλείο θα τείνουµε χείρα συνεργασίας προς τους εταίρους µας. Θα τους καλέσουµε έναν έναν για να βρούµε κοινό λόγο.

Θα δούµε θετικά τα γεγονός ότι το ΔΝΤ πριν από δύο µέρες εξέδωσε, προς τιµήν του, έκθεση που επιβεβαιώνει ότι το χρέος µας χρειάζεται αναδιάρθρωση.

Θα αντιµετωπίσουµε θετικά την ΕΚΤ, που κράτησε την περασμένη εβδοµάδα στάση αναμονής µια στάση που δείχνει την κοινή µας αγωνία για την ανάγκη εξεύρεσης αµοιβαίως επωφελούς συµφωνίας-λύσης .

Θα αντιµετωπίσουµε θετικά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που, όπως κι εµείς, θέλει να παίξει θετικό ρόλο στην επούλωση της ελληνικής πληγής που πληγώνει και την Ευρώπη.

Από αύριο η Ευρώπη, της οποίας η καρδιά κτυπά στην Ελλάδα απόψε, αρχίζει να γιατρεύει τις πληγές της, τις πληγές µας.

Βγαίνοντας στο Σύνταγµα για να πάω µε τα πόδια στο Μαξίµου, διέκρινα την αγαλλίαση στα πρόσωπα των περαστικών. Ένας περήφανος λαός ένιωθε δικαιωμένος και δικαιολογηµένα το γιόρταζε. Η νύχια έσφυζε από προσµονή και αυτοπεποίθηση. Η σιγή του Αλέξη µε ανησυχούσε, αλλά αρνούμουν να πιστέψω ότι το Μαξίµου θα ήταν αποκοµµένο από τον µεθυστικό αέρα ανυπακοής που έπνεε στους δρόµους. Σίγουρα, σκέφτηκα, αυτός ο ζωοποιός άνεµος θα καταφέρει να εισέλθει μέσα από κάποια σχισμή του φρουρίου ή μέσα από τις καρδιές των εργαζομένων στο Μαξίμου, που είχαν κι αυτοί ζυμωθεί πολιτικά στην Πλατεία Συντάγματος. Κι όμως, μπαίνοντας στο Μαξίμου, συνάντησα την παγωμένη ατμόσφαιρα νεκροτομείου, τη θλίψη νεκροταφείου.

Ένα προφητικό-δηκτικό άρθρο & σκίτσο που περιγράφει την πορεία & κατάληξη του Α. Τσίπρα, στον Economist. ΕΔΩ 
`

Η ανατροπή ενός λαού

`

αθώς περνούσα την κύρια είσοδο του Μαξίμου, οι υπουργοί και παρατρεχάµενοι που συνάντησα φαίνονταν μουδιασμένοι, λες και είχαν μόλις υποστεί βαριά εκλογική ήττα. Η παρουσία μου τους έκανε ακόμα νευρικότερους. Ο Αλέξης, μου είπαν, βρισκόταν σε συνάντηση με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στο γειτονικό Προεδρικό Μέγαρο και θα με δεχόταν αργότερα. Έτσι, περίμενα στην αίθουσα συσκέψεων με τους υπόλοιπους υπουργούς, παρακολουθώντας το τελευταία αποτελέσματα στις οθόνες. Όταν εμφανίστηκε τα τελικό ποσοστό στην οθόνη, 61,35% υπέρ του ΟΧΙ με ποσοστό συμμετοχής τα εντυπωσιακό 62,5%, πετάχτηκα από την καρέκλα μου σηκώνοντας πανηγυρικά τη γροθιά στον αέρα. Τότε, κοιτάζοντας γύρω μου, συνειδητοποίησα ότι ήμουν ο μόνος στο δωμάτιο που πανηγύριζε.7

Περιμένοντας τον Αλέξη, βρήκα μήνυμα στο κινητό μου από τον Νόρμαν Λάμοντ «Αγαπητέ Γιάνη, συγχαρητήρια. Μια περίφημη νίκη. Δε γίνεται να μην εισακουστείτε τώρα. Kαλή τύχη!» Θα εισακουστούμε, σκέφτηκα, αρκεί να αποφασίσουμε να μιλήσουμε. Εκεί που καθόμουν, παρακολουθώντας να ξετυλίγεται σε αργή κίνηση η ακύρωση της περίφημης νίκης μας, άρχισα να παρατηρώ τους παρευρισκομένους και τις μικρές λεπτοµέρειες που μέχρι τότε μου είχαν διαφύγει. Οι άντρες είχαν εγκαταλείψει το απλό, καθημερινό ντύσιμο που χαρακτήριζε τα στελέχη του Σύριζα και έμοιαζαν με κουστουμάτους μεγαλοδικηγόρους σε βραδινή έξοδο. Οι γυναίκες ήταν ντυμένες λες και πήγαιναν σε προεδρική δεξίωση. Όταν έφτασε και η Δανάη, συνειδητοποίησα πως όχι απλώς ήμασταν οι μόνοι χαρούμενοι άνθρωποι εκεί μέσα, αλλά ήμασταν και οι μόνοι που φορούσαν τζιν και μπλουζάκια. Ένιωθα σαν να βρέθηκα ξαφνικά σε μια ταινία επιστημονικής φαντασίας, όπως εκείνες όπου οι εξωγήινοι καταλαμβάνουν ένα ένα τα σώματα των δικών σου ανθρώπων χωρίς να το έχεις πάρει είδηση.

Κάποια στιγμή ο Αλέξης επέστρεψε στο Μαξίμου και μισή ώρα αργότερα απηύθυνε διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό. Δύο φράσεις κλειδιά στην ομιλία του ξεκλείδωσαν τα σεντούκι των προθέσεών του. Η μία απέκλειε τη ρήξη με την τρόϊκα. Η δεύτερη ήταν η ανακοίνωση πως μόλις είχε ζητήσει από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να συγκαλέσει αμέσως το συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών: Το επόμενο πρωί κιόλας μετά τον εξευτελισμό τους στις κάλπες, οι αρχηγοί του μνημονιακού τόξου προσκαλούνταν να επιστρέψουν στα πράγματα, να καθοδηγήσουν τη συνέχεια. Στρεφόμενος στη Δανάη της είπα χαμηλόφωνα: «Διασπά τον Σύριζα και προετοιμάζει συμμαχία με την αντιπολίτευση για να περάσει τα νέο μνημόνιο. Η Νέα Αποστασία που μαγείρευαν τα παιδαρέλια του στις Βρυξέλλες δεν ανακόπηκε από το 62%».

Πέρασε μιάμιση ώρα ακόμη σε ξεχωριστές συναντήσεις με τους Σαγιά και Ρουμπάτη προτού με δει. Η ώρα είχε πάει σχεδόν δύο όταν μπήκα στο γραφείο του. Καθώς σηκωνόταν από την καρέκλα του γραφείου του για να με προϋπαντήσει, με μαύρους κύκλους κάτω από τα μάτια και ύφος ψυχολογικής καθίζησης χειρότερο από ποτέ, με κοίταξε και είπε κάτι που δεν μπορεί να γραφτεί εδώ. Το νόημα της φράσης του ήταν ότι τα είχαμε κάνει θάλασσα. «Διαφωνώ», του απάντησα ορθά κοφτά. Γίνανε λάθη πολλά, αλλά ήταν μια νύχτα θριάμβου που απαιτούσε από εμάς να χαρούμε και να τιμήσουμε τη λαϊκή ετυμηγορία.

Πριν αρχίσουμε την κουβέντα, ο Αλέξης με ρώτησε αν θα με πείραζε να παραστεί στη συνάντησή μας ο Δημήτρης Τζανακόπουλος, ο νοµικός σύμβουλος του Μαξίμου και βαθιά αντιμνημονιακός σύντροφος που τον Φλεβάρη με αντιμετώπιζε με σκεπτικισμό φοβούμενος ότι έσερνα τον Αλέξη προς τη συνθηκολόγηση με τους τροϊκανούς. » Καθόλου, του απάντησα. Για την ακρίβεια ήθελα να είναι παρών, κάτι ως μάρτυρας. Ήταν φανερό πως δε θα ήταν μια απλή συνάντηση.

Ο Αλέξης ρώτησε αν οι τράπεζες θα άνοιγαν σύντομα. Ήταν ερώτηση-παγίδα. Γνώριζε την απάντηση και την εκμαίευε για να δικαιολογήσει την απόφασή του να συνθηκολογήσει Προσποιήθηκα ότι δεν καταλάβαινα, λέγοντας πως για να σεβαστούμε το ΟΧΙ έπρεπε να ξεκινήσει εκείνη τη στιγμή το παράλληλο σύστημα πληρωμών (με έκδοση τηλεφωνικών υποσχετικών IOU η αξία των οποίων θα βασιζόταν στη δυνατότητα τους να αποπληρώνουν μελλοντικούς φόρους) και να κουρέψουμε τα ομόλογα SMP του Ντράγκι. Αν δεν κάνουμε αυτές τις κινήσεις για να ενισχύσουμε τη διαπραγματευτική σου ισχύ, του είπα, τα 61,3% θα σκορπιστεί στους πέντε ανέμους. Αν, αντίθετα, τις ανακοινώσουμε απόψε, με τη στήριξη του 61,3% των ψηφοφόρων, σε διαβεβαιώνω ότι ο Ντράγκι και η Μέρκελ αργά η γρήγορο θα συζητήσουν για πρώτη φορά μαζί μας μια αμοιβαίως ικανοποιητική συμφωνία. Τότε μόνον, Αλέξη, θα ανοίξουν οι τράπεζες κανονικά. Αντίθετα, αν δεν προβείς σε αυτή την κίνηση, επέμεινα, «θα σε ισοπεδώσουν».

Εξήγησα ακόμα πως χρειαζόμουν μόνο δύο, τρεις το πολύ, μέρες για να ενεργοποιήσω την πρώτη φάση ανάπτυξης του συστήµατος πληρωμών που θα οικοδομούνταν στο TAXISnet. Έκανε πως εντυπωσιάστηκε, δίνοντας μου την ευκαιρία να συνεχίσω: Το αποτέλεσμα του 61,3% είναι ένα κεφάλαιο που πρέπει να το χρησιμοποιήσεις σωστά. Πρέπει να τα διαχειριστείς με μεγαλύτερο σεβασμό προς τον λαό από αυτόν που έδειξες πριν από το δημοψήφισμα. Να σεβασθείς και τον εαυτό σου επίσης. Μετά την αποψινή βραδιά βρίσκεσαι μπροστά σ ένα πολύ απλό δίλημμα. Ή επαναφέρεις το σχέδιό μας, δίνοντας μου τα εργαλεία που χρειάζομαι, ή παραδίδεσαι.

Μιλήσαμε για πολλή ώρα. Κάναμε ανασκόπηση των προηγούμενων μηνών, εβδομάδων, ημερών. Δε μάσησα τα λόγια μου, απαριθμώντας τα λάθη του, επισημαίνοντας τους τρόπους με τους οποίους μέλη του πολεμικού συμβούλιου υπονόμευσαν τον αγώνα μας, συχνά σε συνεργασία με την τρόϊκα και τους εντεταλμένους της. Του έδωσα αποδείξεις για έναν από αυτούς, ο οποίος λειτουργούσε με τρόπο που άγγιζε τα όρια της διαφθοράς. Φάνηκε να ξαφνιάζεται και ζήτησε τη γνώμη του Δημήτρη: Ήταν ο άνθρωπος στον οποίο αναφερόμουν τόσο μεγάλο πρόβλημα; Ο Δημήτρης με επιβεβαίωσε «Ναι, κι ακόμα χειρότερο»,

Η συζήτηση επεκτεινόταν σε άσχετα θέματα, γι αυτό αποφάσισα να τον ρωτήσω ευθέως θα σεβόταν το αποτέλεσμα του ΟΧΙ επιστρέφοντας στην αρχική μας συμφωνία; ή θα εγκατέλειπε τον αγώνα; Η απάντηση του ήταν ελλειπτική αλλά δεν άφηνε περιθώρια παρερμηνείας ως προς την κατεύθυνση προς την οποία κινούνταν: παράδοση άνευ όρων. Η πρώτη φορά που μίλησε με αποφασιστικότητα σε όλη τη διάρκεια της συζήτησης ήταν όταν είπε:

Κοίτα, Γιάνη, ο μόνος που ό,τι μου είπε «έχει βγει» ήσουν εσύ. Όμως το πρόβλημα είναι το εξής: αν οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση τους είχε δώσει αυτό που τους έδωσα εγώ, η τρόϊκα θα είχε ήδη κλείσει τη συμφωνία. Tους έδωσα περισσότερα απ’όσα θα έδινε ποτέ ο Σαμαράς. Και εξακολουθούν να θέλουν να μας τιμωρήσουν. Δε θέλουν να δώσουν μια συμφωνία, ούτε σε σένα ούτε σε μένα. Θέλουν να μας ανατρέψουν. Όμως, με το 61,3% δεν μπορούν να με αγγίξουν. Μπορούν όμως να καταστρέψουν εσένα.

«Μην ανησυχείς για μένα, Αλέξη», τον προέτρεψα. Του είπα να ανησυχεί για τα πώς θα τιμήσει τον κόσμο που είχε βγει στους δρόμους να γιορτάσει το ΟΧΙ ενώ εκείνος κατέστρωνε σχέδια εγκατάλειψης του. Αν μέναμε ενωμένοι, αν ενεργοποιούσαμε το όπλα μας και δείχναμε στους δανειστές πως είμαστε ενωμένοι, δε θα μπορούσαν να καταστρέψουν ούτε εκείνον, ούτε εμένα, ούτε τον λαό μας. Τότε ήταν που ο Αλέξης, βλέποντας ότι δεν κάμπτομαι, έβαλε στη συζήτηση τα βαρύ πυροβολικό προηγούμενων ζοφερών εποχών λέγοντας μου πως ΦΟΒΟΤΑΝ ΓΙΑ ΕΜΑΣ, ΟΤΙ, ΑΝ ΕΠΙΜΕΝΑΜΕ, ΘΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΑΜΕ ΕΝΑ ΝΕΟ «ΓΟΥΔΗ». (δικά μου bοld) 9 Ομολογώ ότι, όσο και αν ο χωρισμόw των δρόμων μας ήταν προδιαγεγραμμένος, δεν περίμενα από τον Αλέξη να φτάσει σε αυτό τα σημείο. Ανίκανος να τον πάρω στα σοβαρά, ούτε καν να θυμώσω, το διακωμώδησα λέγοντας, μεταξύ αστείου και σοβαρού, ότι αν μας εκτελούσαν μετά το 61,3% υπέρ μας, η χρυσή σελίδα μας στο βιβλίο της ελληνικής ιστορίας ήταν εξασφαλισμένη.

Ο Αλέξης όμως δεν πτοήθηκε. Με πληροφόρησε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Στουρνάρας, οι μυστικές μας υπηρεσίες, το βαθύ κράτος δηλαδή, αλλά και κάποια μέλη της κυβέρνησης μας βρίσκονταν σε «ετοιμότητα». Υπαινισσόταν εμμέσως πλην σαφώς κάποιου είδους πραξικόπημα. Άλλη μία φορά τον αντέκρουσα: «Ας προσπαθήσουν! Συνειδητοποιείς τι σημαίνει 61,3%;» Τότε άλλαξε κάπως ρότα λέγοντας μου ότι ο Δραγασάκης προσπαθούσε να τον πείσει να µε ξεφορτωθεί, όπως και όλους της Αριστερής Πλατφόρµας και των Ανεξάρτητων Eλλήνων του Καµµένου, και να ηγηθεί κυβέρνησης συνασπισµού µε τη Νέα Δηµοκρατία, το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάµι Τον διαβεβαίωνε μάλιστα, σύµφωνα πάντα µε τον Αλέξη, ότι µόλις υπογραφόταν η συµφωνία µε την τρόικα, ο Αλέξης θα μπορούσε να ξεφορτωθεί Νέα Δηµοκρατία, ΠΑΣΟΚ και Ποτάµι και να µε επαναφέρει! Του είπα ότι ήταν η πιο ηλίθια ιδέα που είχα ακούσει ποτέ στη ζωή µου. Χαµογέλασε συμφωνώντας, χρησιμοποιώντας µάλιστα µια έκφραση για να περιγράψει τον Δραγασάκη που κι αυτήν δεν μπορώ να την επαναλάβω εδώ.

Αυτό το διάλειµµα δευτερολέπτων θυμηδίας διεκόπη από τον ίδιο τον πρωθυπουργό µε µια δική του πρόταση. «Όμως», πρόσθεσε, «δεν είναι άσχημη η ιδέα να προχωρήσουμε µε δύο γραµµές: µια δημόσια και µια κρυφή. Δημοσίως μπορούμε να προσεγγίσουμε τους δανειστές παρουσιάζοντας τους µια δεξιά εικόνα, που θα περιλαµβάνει ανασχηµατισµό που να τους δηλώνει «είµαστε καλά παιδιά τώρα». Και την ίδια στιγµή, στα κρυφά, να ετοιµάσουµε την αντεπίθεση».

Αν είχα µαλλιά, θα τα τράβαγα. Του απάντησα ότι η ιδέα του ήταν εξίσου εξωφρενική µε εκείνη του Δραγασάκη. Εκείνη τη μέρα ο λαός έδωσε την ετυµηγορία του, του θύµισα. Αν του την πετάξεις στα σκουπίδια, ότι και να κάνεις μετά κεκλεισµένων των θυρών, µυστικά, θα τον έχεις στείλει στα τάρταρα της απελπισίας και στα πρόθυρα της παράδοσης στην τρόϊκα εσωτερικού. Δε θα ξαναβγούν ποτέ στους δρόµους να σε στηρίξουν. Οπότε για τι κρυφή αντίσταση µιλάς;

Ο Αλέξης µε κοίταξε µε βλέµµα μεταξύ κατατονίας και βαρεµάρας. Άδραξα την ευκαιρία να του πω, άλλη µία φορά, ότι καθήκον του ήταν να εκφραστεί δημοσίως, ενστερνιζόμενος αυτά που είχα πει νωρίτερα στη δήλωση µου στο υπουργείο: Πως η ψήφος υπέρ του ΟΧΙ ήταν, από τη µία, ρητή απαγόρευση ακόµα και της σκέψης της συνθηκολόγησης και, από την άλλη, εντολή για την εξεύρεση λύσης εντός του ευρώ σε συνεργασία µε τους Ευρωπαίους εταίρους µας, υπό τον όρο ότι θα τους καθιστούσαμε σαφές ότι δε µας τροµάζουν οι απειλές τους για Grexit. Πρόσθεσε, τον προέτρεψα, και κάποια κολακευτικά λόγια για την Επιτροπή, το ΔΝΤ, ακόµη και για την ΕΚΤ, για να δείξεις πως το εννοούµε όταν λέµε ότι επιθυµούµε µια συµβιβαστική λύση. Αλλά, παράλληλα, δείξε πυγµή. Άσε τις ανοησίες για ανταρτοπόλεμο στις κατακόµβες του κράτους µας.

Βλέποντας τον να μην αντιδρά, έκρινα απαραίτητο να επιχειρηματολογήσω υπέρ της πλήρους διαφάνειας ως προς τις κιvήσεις του. Ότι και να κάναµε τώρα, έπρεπε να γίνει γνωστό. Έπρεπε να δηλώσουμε ξεκάθαρα ότι προετοιμάζαμε τη δική µας ρευστότητα, εξηγώντας γιατί είχαµε καθήκον να το πράξουµε εφόσον η ΕΚΤ κρατούσε κλειστές τις τράπεζες µας. Και έπρεπε να δηλώσουμε πως τα οµόλογα SMP της ΕΚΤ θα αναδιαρθρώνονταν βάσει της ελληνικής νοµοθεσίας που τα διέπει. Κανένα, όµως, από τα επιχειρήματα µου δεν ήταν ικανό να διαπεράσει το καβούκι της παράδοσης στο οποίο ήταν εγκλωβισµένος.

«Θα τους είναι πολύ δύσκολο να µας δώσουν συµφωνία, Γιάνη». «Kάνεις συνέχεια το λάθος να βλέπεις τη συµφωνία σαν κάτι που «θα µας δώσουν». Είναι λανθασµένος τρόπος σκέψης. Χρειάζονται τη λύση όσο τη χρειαζόµαστε κι εµείς. Δεν είναι κάτι που θα µας προσφέρουν, λες και πρόκειται για δώρο στη διακριτική τους ευχέρεια. Πρέπει να κερδίσουµε τη λύση μετά σπαθί µας. Αυτό σημαίνει πως χρειαζόµαστε µια πειστική απειλή. Το κούρεµα SMP και η δική µας ρευστότητα είναι ακριβώς αυτό!.

Τελικά, τα µόνο που κάναµε ήταν νοητικούς κύκλους γύρω από τα ίδια παγιωμένα επιχειρήµατα, σωµατικά καταρρακωμένοι κι’οι δύο. Κάποια στιγμή έπρεπε να μπει ένα τέλος σ αυτό τον φαύλο κύκλο. Αποφάσισα να το θέσω εγώ ζητώντας του να µου πει τι είχε αποφασίσει να κάνει, δεδοµένου ότι, εφόσον ήταν αποφασισµένος να παραδοθεί µε τον έναν ή τον άλλον τρόπο, ενώ εγώ να μην υπογράψω τη συνθηκολόγηση µε την τρόϊκα που µόνον υπουργός οικονοµικών μπορεί να την υπογράψει, η παραίτηση µου ήταν δεδομένη.

Απάντησε πως σκεπτόταν τον ανασχηματισµό του υπουργικού συµβουλίου για να σταµατήσει. . . τη στοχοποίηση µου από την τρόικα, τους δανειστές και τα μέσα ενημέρωσης. Προσποιούµενος ότι δεν είδε το ειρωνικό µου βλέµµα, µε ρώτησε ποιός πίστευα πως έπρεπε να µε αντικαταστήσει στο υπουργείο οικονομικών. Ήταν εμφανές ότι είχε ήδη αποφασίσει, αλλά αποφάσισα να παίξω το παιχνίδι του, προτείνοντας τον άνθρωπο που ήμουν σίγουρος ότι είχε ήδη δεχθεί να αναλάβει το πόστο μου: τον καλό μου φίλο τον Ευκλείδη. «Θα δεχθεί;» με ρώτησε, όπως τον περασμένο Γενάρη που, πράγματι, η σύγκρουση τους με είχε αναγκάσει να παρέμβω ώστε ο Ευκλείδης να δεχθεί τη θέση του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών. «Άστο πάνω μου», του είπα και, όντως, μίλησα λίγο αργότερα στον Ευκλείδη συστήνοντας του να δεχθεί να με αντικαταστήσει παρόλο που γνώριζα ότι η αποδοχή της πρότασης εκ μέρους του ήταν προδιαγεγραμμένη.

Η συζήτηση μπήκε στην τελική της ευθεία με την ύστατη προσπάθεια του Αλέξη να με κρατήσει εντός της κυβέρνησης και μακριά από τα έδρανα και τις επάλξεις της αντιμνημονιακής αντιπολίτευσης, την οποία, προφανώς, φοβόταν:

ΑΤ. : Θα ήθελα να σου ζητήσω να αναλάβεις το Υπουργείο οικονοµίας, ώστε να συνεχίσετε τη στενή συνεργασία µε τον Ευκλείδη.

Γ. Β. : Κι ο Σταθάκης;

ΑΤ. : Θα χαιρόµουν πολύ να μην τον ξανάβλεπα µπροστά µου. Ας εξαφανιστεί στο πίσω έδρανα της Βουλής.

Γ. Β. : «Όχι, Αλέξη, δεν ενδιαφέρομαι. Θέλησες να µε γνωρίσεις χρόνια πριν γιατί ανέδειξα τα δημόσιο χρέος ως τον δράκο που έπρεπε να νικηθεί και λόγω των προτάσεων µου για το πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό ήρεµα και λογικά. Ζω και αναπνέω, σκέφτοµαι, ονειρεύοµαι, όλο τα βράδυ και κάθε µέρα, την αναδιάρθρωση του χρέους, τη μείωση των στόχων πρωτογενούς πλεονάσµατος, το τέλος της λιτότητας, τη μείωση των φορολογικών συντελεστών και την αναδιανομή πλούτου και εισοδήµατος. Δε µε ενδιαφέρει τίποτα άλλο. Ποσώς νοιάζομαι να γίνω ο διαχειριστής των ευρωπαϊκών κονδυλίων, όταν η Ευρώπη επιβάλλει στον αµέσως πιο κάτω όροφο12 νέες πολιτικές λιτότητας υπό νέο τοξικό δανεισµό. Κι όλα αυτά για να παραµείνω. . . υπουργός! Θυµάσαι για ποιόν λόγο γύρισα από την Αµερική; Επειδή µου ζήτησες να σε βοηθήσω να αποδράσουµε από τα μνημόνια. Έβαλα υποψηφιότητα στις βουλευτικές εκλογές όχι γιατί επιθυµούσα να γίνω βουλευτής, αλλά γιατί απαιτούσα τη δημοκρατική νοµιµοποίηση στον αγώνα για την κατάργηση της κρεοδουλοπαροικίας. Τώρα, εφόσον εγκαταλείπεις αυτό τον σκοπό, κόντρα στη λαϊκή εντολή που μόλις πήραµε, δεν έχω κανέναν λόγο να είµαι υπουργός. Δεν πειράζει. Ας το κάνει κάποιος άλλος. Θα είµαι στη Βουλή, απ’ όπου και θα βοηθάω όσο καλύτερο μπορώ, εφόσον η αναδιάρθρωση του χρέους παραµείνει κύριος στόχος του Ευκλείδη.

ΑΤ. : Mπορείς να αναλάβεις κάποιο άλλο υπουργείο ίσως του πολιτισμού, που το γνωρίζετε τόσο καλά µε τη Δανάη [σηµ. : γελάκια µαζί µε τον Τζανακόπουλο]. Τέλος πάvτων, θα υπάρξουν πολλές θέσεις στο µέλλον…

Γ. Β. : Για άλλη µία φορά µε μπερδεύεις µε κάποιον που νοιάζεται για αξιώµατα, Αλέξη. Ένα πράγµα µόνο µε νοιάζει, και ξέρεις πολύ καλά ποιό είναι αυτό!

Α. Τ. : Ας το ξαναδούµε αύριο, ας το σκεφτούμε λίγο.

Γ. Β. : Δεν υπάρχει τίποτα να σκεφτούμε, Δεν υπάρχει χρόνος. Έχεις πολλά να κάνεις.

Όταν έφτασα σπίτι, η Δανάη με ρώτησε τι είχε συμβεί, γεμάτη αγωνία αλλά χωρίς καμία ψευδαίσθηση. «Απόψε είχαμε το αξιοπερίεργο φαινόμενο της ανατροπής ενός λαού από την κυβέρνηση του», μονολόγησα.

`

Η έβδομη και φαρμακερή

`

νώ βρισκόμουν πλέον πεσμένος στον καναπέ του σαλονιού μας, λίγο πριν ανατείλει ο ήλιος της 6ης Ιουλίου, η Δανάη με υποχρέωσε να αφηγηθώ τη συζήτηση μου με τον Αλέξη στην κάμερά της, για να καταγραφεί όσο ήταν ακόμα νωπή. Κατόπιν έγειρα να κοιμηθώ δύο ώρες πριν γράψω την έβδομη, και τελευταία, επιστολή παραίτησης μου. Αφού την ξαναδιάβασα μερικές φορές, την έστειλα στο γραφείο Τύπου, ενώ μόνος μου πόσταρα την αγγλική της εκδοχή στο μπλογκ μου. Ήταν το πιο δύσκολο κείμενο που χρειάστηκε ποτέ να γράψω, εξαιρουμένου του παρόντος «τόμου».

Από τη µία, είχα καθήκον να προειδοποιήσω τον λαό, τον δήµο της δηµοκρατίας µας, πως η εντολή του επρόκειτο να πεταχτεί στα σκουπίδια. Από την άλλη, ένιωθα την υποχρέωση να μη γίνω εγώ ο καταλύτης της διάσπασης του Σύριζα και ο καταστροφέας της όποιας προοδευτικής δυναµικής είχε αποµείνει στην κυβέρνησή µας και στο κόµµα. Σε εκείνη τη φάση ακόµη πίστευα ακράδαντα ότι σύντροφοι όπως ο Ευκλείδης, ο Σκουρλέτης, ο Κοτζιάς και πολλοί άλλοι δε θα συναινούσαν στο έγγραφο συνθηκολόγησης άνευ όρων που ετοίµαζαν Αλέξης, Χουλιαράκης, Δραγασάκης και Σία για τα μέσα Ιουλίου. lδίως για τον επιστήθιο φίλο µου τον Ευκλείδη αρνούμουν να πιστέψω ότι θα έθετε την επιρροή που διέθετε στο κόµµα στην υπηρεσία της παράδοσης-µια επιρροή που εγώ ποτέ δεν είχα.

Πράγματι, αποδεχόμενος να µε αντικαταστήσει, ο Ευκλείδης γινόταν ο άνθρωπος-κλειδί, ο ένας υπουργός χωρίς τον οποίο ο Αλέξης δε θα μπορούσε να στρέψει την πλάτη του, όπως είχε αποφασίσει, στο 62% και στο βροντερό εκείνο ΟΧΙ. Η απώλεια ενός δεύτερου υπουργού οικονοµικών μέσα σε µερικές εβδοµάδες, αν ο Ευκλείδης αρνιόταν να γίνει συνεργός στην υπόθεση της άνευ όρων παράδοσης, θα προκαλούσε ρήγµα στην κυβέρνηση και στο κόµµα. Αν μη τι άλλο, θα έφερνε εκλογές χωρίς πρώτα να έχει ψηφιστεί από τη Βουλή το 3ο µνηµόνιο.

⦁ Έτσι, τουλάχιστον η ήττα της Άνοιξης δε θα είχε επισημοποιηθεί µε τη βούλα, µε την υπογραφή, της επίσημης Αριστεράς.

⦁ Έτσι, τουλάχιστον µεγάλο µέρος του Σύριζα, κι όχι µόνο ο αρχηγός της Αριστερής Πλατφόρµας, θα είχε διασώσει την ενότητα και την υπόληψη του.

⦁ Έτσι, το ΟΧΙ θα διατηρούσε ικανή κοινοβουλευτική εκπροσώπηση στις επόμενες εκλογές.

Αυτή ήταν η αγωνία µου, αυτό προσπάθησα να προωθήσω µε τη συγκεκριµένη φρασεολογία την οποία επέλεξα κατά τη σύνταξη της επιστολής παραίτησης.

Το δηµοψήφισµα της 5ης Ιουλίου θα µείνει στην παγκόσµια ιστορία ως η µοναδική στιγμή που ένας μικρός ευρωπαϊκός λαός όρθωσε το ανάστημα του εναντίον της χρεοδουλοπαροικίας.

Όπως όλες οι δημοκρατικές κατακτήσεις, έτσι κι αυτή η ιστορική απόρριψη του τελεσιγράφου του Eurοgrοup της 25ης Ιουνίου έχει µεγάλο κόστος. Είναι λοιπόν απαραίτητο το κεφάλαιο του ΟΧΙ να επενδυθεί αµέσως ώστε να μετατραπεί σε ΝΑΙ σε κάποια έντιμη συµφωνία-επίλυση µε αναδιάρθρωση χρέους, µε µειωµένη λιτότητα, µε αναδιανομή υπέρ των μη εχόντων, µε πραγματικές μεταρρυθµίσεις.

Λίγο µετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του δηµοψηφίσµατος, µου κατέστη γνωστό ότι οι συμμετέχοντες στο Eurοgrοup, και λοιποί εταίροι, θα «εκτιµούσαν» την. . . απουσία µου από τις συνεδριάσεις του, κάτι που ο πρωθυπουργός έκρινε ότι ίσως βοηθήσει στην επίτευξη συµφωνίας. Γι αυτό και αποχωρώ από το Υπουργείο Οικονοµικών.

Είναι καθήκον µου να βοηθήσω όσο μπορώ τον Αλέξη Τσίπρα να εκμεταλλευτεί, όπως εκείνος κρίνει, τα κεφάλαιο που µας δώρισε ο Ελληνικός λαός µέσω του δηµοψηφίσµατος.

Κι είναι τιµή µου η απαίτηση των δανειστών. Θα φέρω το µίσος τους στο πέτο ως τιμητικό παράσηµο.

Η Αριστερά λειτουργεί συλλογικά, και οι αριστεροί δεν αγαπάµε τις καρέκλες. Θα στηρίξω τον Αλέξη Τσίπρα, τη νέα ηγεσία του Υπουργείου Οικονοµικών, την κυβέρνηση της Αριστεράς.

Η υπερπροσπάθεια να τιμήσουμε τον γενναίο ελληνικό λαό, και το περίφηµο ΟΧΙ που χάρισε χτες στους απανταχού δημοκράτες, µόλις ξεκινά!

Εκ των υστέρων, θεωρώ ότι η επιστολή µου ήταν απελπιστικά ήπια ενώ η στήριξη που έδινα στον Αλέξη δεν του έπρεπε. Έπρεπε να είχα κρούσει πιο δυνατά τον κώδωνα του κινδύνου για τις προθέσεις του πρωθυπουργού. lδίως υπό τα φως όσων είχε ψελλίσει στο γραφείο του ώρες νωρίτερα. Έπρεπε να προειδοποιήσω τους πολίτες ότι ο πρωθυπουργός τους είχε παραδώσει τα όπλα, ώστε τουλάχιστον να τους δοθεί η ευκαιρία να προσπαθήσουν οι ίδιοι να πάρουν τα πράγµατα στο χέρια τους, στις πλατείες και στους δρόµους αν χρειαζόταν. Το γεγονός ότι δεν το έκανα, πως προτίμησα τα παραπάνω λόγια κριτικής στήριξης και υπονόησης ότι η παραίτηση μου οφειλόταν στην υποταγή του Αλέξη στους δανειστές, αντανακλά στην εσφαλμένη εκτίμηση μου οτι σημαντική μερίδα των συναδέλφων μου υπουργών, της πλειοψηφίας της Κεντρικής Eπιτροπής του Σύριζα, κυρίως ο Ευκλείδης θα εκπλήρωναν το καθήκον τους να αποτρέψουν τη μετεξέλιξη της κυβέρνησης μας σε μια πιο ροζ έκφανση της κυβέρνησης Σαμαρά.

`
Ήταν, προφανώς, άλλο ένα λάθος μου. Δεν είμαι όμως πεπεισμένος πως μια πιο ξεκάθαρη προειδοποίηση θα άλλαζε κάτι. Σχεδόν όλοι οι άνθρωποί μας με τους οποίους έχω μιλήσει έκτοτε, ακούγοντας την παραίτηση μου, διαβάζοντας το κείμενό της, κατάλαβαν πολύ καλά τι είχε συμβεί. Mία φίλη δημοσιογράφος που έκλαψε όταν της είπα τι είχε γίνει μου είπε ότι ο νεαρός γιός της, με το που άκουσε ότι παραιτήθηκα, και χωρίς καμία άλλη πληροφόρηση, μονολόγησε με πόνο: Σύριζα τέλος !13

Ευτυχώς, εκτός από τους δανειστές μας και τους εν Ελλάδι εντολοδόχους τους, υπήρχε κι άλλο ένα πρόσωπο που καταχάρηκε με την παραίτηση μου. Η κόρη μου η Ξένια, που είχε έρθει να με επισκεφτεί από την Αυστραλία δύο εβδομάδες νωρίτερα, αλλά μετά βίας είχε καταφέρει να με δει βγαίνοντας από τα δωμάτιο της κατά τις εννέα το πρωί αγουροξυπνημένη για να πάει στο μπάνιο, έπεσε πάνω μου. Δεν ήταν, συνηθισμένη να με βρίσκει στο σπίτι. Ακούγοντας από το στόμα ότι μόλις είχα παραιτηθεί γύρισε με μισάνοικτα μάτια να μου πει με ύφος «επιτελούς είδες το φως» : «Δόξα τω θεώ, μπαμπά! Γιατί άργησες τόσο:» Ικανοποιημένη, επέστρεψε στο κρεβάτι της να χουζουρέψει.

«Διακοπές στην Αίγινα»

`

ις μέρες που ακολούθησαν παρακολούθησα τη διαδικασία συνθηκολόγησης την οποία ενεργοποίησε ο Αλέξης να εξελίσσεται με φρενήρη ρυθμό. Απρόθυμος όμως να λειτουργήσω διασπαστικά, όσο πίστευα ότι επιβίωνε η πιθανότητα το κόμμα και μέρος του υπουργικού συμβουλίου να επαναστατήσουν ενάντια στην ίδια τους την ακύρωση, δεν προέβην σε καμία δημόσια κριτική.

Δεν ήταν εύκολο. Από τη μία έβλεπα να κατεδαφίζουν ότι κτίσαμε σε μερικές μόνο ώρες. Από την άλλη τα μηνύματα ερχόντουσαν βροχή ότι, μέσα από την κυβέρνηση, βρισκόταν εν εξελίξει σχέδιο απόδοσης σε μένα της ευθύνης για τα επερχόμενο 3ο μνημόνιο. Με εξαιρετική εφαρμογή των μεθόδων της μαύρης προπαγάνδας, οι σύντροφοί μου έπαιζαν ταυτόχρονο σε δύο ταμπλό. Σε εκείνο του μνημονιακού Βαρουφάκη, που τους ωθούσε από τον Φλεβάρη (εκουσίως και με πρόγραμμα!) προς την αποδοχή των όρων της τρόϊκας. Και στο άλλο, το αντιδιαµετρικά αντίθετο ταμπλό, όπου με σκιαγραφούσαν ως ανοήτως αδιάλλακτο, ως τον άνθρωπο που παρέσυρε τον Αλέξη στις αυταπάτες της ρήξης με τους δανειστές, των αδόκιμων σχεδίων για αντίσταση μετά τα κλείσιμο των τραπεζών κτλ. Αν δεν έφτανε ο ένας κουβάς λάσπης, θα έφτανε ο άλλος -ίσως λίγο και από τους δύο σκέφτηκαν,

Η πιο εξόφθαλμη απόδειξη της τακτικής τους ήρθε νωρίς, τη 10η Ιουλίου. Το προηγούμενο βράδυ ο Αλέξης συγκάλεσε για την επομένη την Κοινοβουλευτική Ομάδα με σκοπό να ζητήσει εξουσιοδότηση ώστε εκείνος, ο Δραγασάκης κι ο Ευκλείδης να μεταβούν στις Βρυξέλλες για να διεξαγάγουν τις διαπραγματεύσεις που, τελικά, έφεραν την εξευτελιστική συνθηκολόγηση της 13ης Ιουλίου. Όταν μου τα είπε ο Ευκλείδης, ζητώντας τη στήριξη μου τηλεφωνικά, του απάντησα βέβαια θετικά αλλά αναρωτήθηκα: Γιατί χρειάζονται εξουσιοδότηση ώστε να διαπραγματευτούν. Πότε είχα πάρει εγώ εξουσιοδότηση πρώτα από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του Σύριζα και κατόπιν από τη Βουλή για να διαπραγματευτώ; Η εξουσιοδότηση να διαπραγματευτείς ως υπουργός οικονομικών στο Eurοgrοup ή ως πρωθυπουργός σε Σύνοδο κορυφής εξυπακούεται!» Προφανώς, γνωρίζοντας ότι πήγαιναν για να καταθέσουν τα όπλα, για να αναιρέσουν τη λαϊκή εντολή, ένιωθαν τόση ανασφάλεια που ζητούσαν τη συνενοχή των βουλευτών του Σύριζα σε πρώτη φάση και του μνημονιακού τόξου σε δεύτερη.

Παρ’όλα αυτά, ήμουν ακόμα αποφασισμένος να μη γίνω ο καταλύτης της διάσπασης, γνωρίζοντας καλά από τους γονείς μου, από τα πάθη του πατέρα μου ιδίως, πόσο είχε υποφέρει η Αριστερά από διασπάσεις εν ώρα μάχης. Γι αυτό όχι μόνο πήγα στην Κοινοβουλευτική Ομάδα, αλλά και μίλησα υποστηρίζοντας ότι είχαμε υποχρέωση να στηρίξουμε τον Αλέξη και τον Ευκλείδη στον μεγάλο αγώνα που θα έδιναν στις Βρυξέλλες τις επόµενες μέρες , προσθέτοντας νουθεσίες για την αναδιάρθρωση του χρέους (π. χ. , «μην ξεχάσετε, σύντροφοι, ότι χωρίς αυτήν η χώρα θα ερηµοποιηθεί!) και την ηθική ευθύνη να τιµηθεί το ΟΧΙ. Δεν πίστευα βέβαια ότι ο Αλέξης θα πτοούνταν από το λόγια µου. Πίστευα όµως ότι έτσι ενίσχυα τον Ευκλείδη, εφόσον είχε, ακόµα, σκοπό να τιµήσει τη δική του ανάλυση των πραγµάτων.

Μετά την οµιλία µου, καθώς περνούσε δίπλα µου για να φύγει από την αίθουσα, ο Αλέξης µε ακούμπησε στον ώµο, έσκυψε και µε ευχαρίστησε στο αυτί. Μετά πιάσαµε µια σύντοµη συζήτηση µε τον Ευκλείδη, όπου του τόνισα πόσο σηµαντικό θα ήταν γι’αυτόν να εξασφαλίσει, αν μη τι άλλο, τη συναινετική αναδιάρθρωση των οµολόγων SMP της ΕΚΤ (µέσω της µεταφοράς εκείνου του χρέους των 27 δισ. στον ESM (τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης), καθώς έτσι θα «άδειαζαν» τα βιβλία της ΕΚΤ από ελληνικά οµόλογα, µε αποτέλεσμα τη δυνατότητα άµεσης συμμετοχής της Ελλάδας στο πρόγραµµα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ ένα πρώτο, αναγκαίο (άλλα όχι βέβαια ικανό) βήμα προς τη βιωσιμότητα του χρέους µας.

Ο Ευκλείδης έδειχνε ευγνώμων για εκείνη την τεχνική συµβουλή και µου είπε ότι θα ήµασταν σε επαφή. Τότε τον ρώτησα, καθώς δεν είχα δει καθόλου την κόρη µου και θα έφευγε δύο µέρες μετά για την Αυστραλία, αν θα υπήρχε πρόβλημα να μη µείνω το απόγευµα στην Ολοµέλεια της Βουλής, όπου θα ζητούταν από το Σώµα η ίδια εξουσιοδότηση που µόλις είχε παράσχει η Κοινοβουλευτική Οµάδα, αλλά να πάρω την Ξένια και τη Δανάη στην Αίγινα. «Κανένα πρόβλημα», µου απάντησε, «να πας αµέσως!» Πριν χωρίσουµε, του είπα ότι θα έστελνα επιστολή στην πρόεδρο της Bουλής, µε την οποία θα δήλωνα ότι κι εγώ τους «εξουσιοδοτώ» να µεταβούν στις Βρυξέλλες ώστε να διαπραγµατευτούν την επίλυση.

Λίγη ώρα αργότερα ο Ευκλείδης µου έστειλε ξανά, ως μη όφειλε, τις ευχαριστίες του για τη στήριξη που του παρείχα εκείνο το πρωί µε γραπτό µήνυµα: «Αυτό που έκανες σήµερα, µε την παροχή στήριξης, λίγοι στην Ελλάδα θα το έκαναν! Να ξέρεις ότι συγκίνησες όχι µόνο εµένα». Αµέσως του απάντησα, εννοώντας την απάντηση εκείνη: «Κι εσύ θα το έκανες».

Εκείνο τo βράδυ τα κανάλια είχαν ως πρώτο θέµα τη μη προσέλευσή µου στη Βουλή, που την ερµήνευαν ως. . . άρνησή µου να εξουσιοδοτήσω τον Αλέξη και τον Ευκλείδη να µεταβούν στις Βρυξέλλες για την κρίσιµη διαπραγμάτευση. Το γεγονός ότι τα υποχείρια της τρόϊκας εσωτερικού κακοποιούσαν άλλη µία φορά την αλήθεια δε µου έκανε καµία εντύπωση. Όµως, στενοχωρήθηκα όταν διαπίστωσα ότι και μέσα φίλα προσκείμενα στον Σύριζα αναπαρήγαν τα ίδιο ψεύδος µε έντονα επικριτική διάθεση προς το πρόσωπό µου. Από τον Ευκλείδη, που µε µια κουβέντα του θα είχε βάλει το πράγματα στη θέση τους, τίποτα.

Εκεί που πλέον κατάλαβα πως δεν επρόκειτο για ακόµα µία επίθεση από τους συνήθεις υπόπτους της τρόϊκας εσωτερικού ήταν όταν το ίδιο βράδυ η ΕΡΤ «µας» άλλαξε εκτάκτως τα πρόγραµµά της για να προβάλει την παλιά μαυρόασπρη ελληνική ταινία του 1958, µε την Αλίκη Βουγιουκλάκη στον πρωταγωνιστικό ρόλο και µε τίτλο «Διακοπές στην Αίγινα». Ήταν, σκέφτηκα, η εκδίκηση του Λάμπη Ταγματάρχη µε την οποία προσέφερε υπηρεσίες στο νέο καθεστώς. Τουλάχιστον είχε χιούμορ, σκέφτηκα.

`

Εσύ το έκανες, έτσι;

`

τη σύνοδο κορυφής της ευρωζώνης της 13ης Ιουλίου ο Αλέξης ενέδωσε στις απαιτήσεις της τρόϊκας, ανοίγοντας τον δρόµο για το 3ο µνηµόνιο και υπογράφοντας τη δική του Συνθήκη των Βερσαλλιών, την οποία µάλιστα χαρακτήρισε ο ίδιος «πραξικόπημα ενάντια στη δημοκρατία», υποσχόμενος ταυτόχρονα να την. . . τηρήσει. Στις µέρες που ακολούθησαν, όσο περισσότερο επεδείκνυε την πρόθεση του να υπακούσει στις προσταγές των δανειστών, τόσο σφοδρότερες άρχισαν να γίνονται οι επιθέσεις εναντίον µου.

Επί εβδοµάδες έγινα στόχος χλευασμού από τα «µέσα», κατηγορούμενος πως πήγαινα στο Eurοgrοup να συγκρουστώ µε τους δανειστές με τα πουκάμισα έξω αλλά χωρίς, ο ανόητος, να έχω ένα Plan Β-άνευ ενός αξιόπιστου αποτρεπτικού σχεδίου. Όταν, µέρες µετά, αποκάλυψα ότι είχα αποτρεπτικό σχέδιο (βασισµένο στο παράλληλο σύστηµα πληρωµών 14 κτλ. ), οι ίδιοι που µε αποκαλούσαν ανόητο που δεν είχα τέτοιο σχέδιο μου απήγγειλαν κατηγορίες για εσχάτη προδοσία επειδή. . . είχα τέτοιο σχέδιο. 15

Δεν ήταν η πρώτη φορά που χαρακτηριζόμουν «εθνοπροδότης». Συνέβη πρώτη φορά το 2010, και η κατηγορία ήταν ότι, επιχειρηματολογώντας υπέρ της στάσης πληρωμών στους δανειστές, εξωθούσα την κοινή γνώμη προς τη διακοπή της «ευρωπαϊκής πορείας της χώρας». Από τότε που ιδρύθηκε το Μνημονιστάν, η ολιγαρχία μας, που έφαγε με χρυσά κουτάλια, πριν από το 2010, από τα δάνεια των γαλλογερμανικών τραπεζών και, μετά το 2010, κρατιόταν στην εξουσία ελέω τρόϊκας, είχε κάθε συμφέρον να χαρακτηρίζει «εθνοπροδότη» οποιονδήποτε ζητούσε αναδιάρθρωση του χρέους και, συνεπώς, σύγκρουση με την τρόικα και το Βερολίνο ιδίως κάποιον που καταδείκνυε πως η αναδιάρθρωση μπορεί να επιτευχθεί εντός της ευρωζώνης. Αντίθετο, τους θιασώτες του Grexit η ολιγαρχία δεν τους φοβόταν, πεπεισμένη ότι δε θα εξασφαλίσουν ποτέ κοινοβουλευτική πλειοψηφία λόγω του τρόμου που προκαλεί στην πλειονότητα των πολιτών η ιδέα ενός Grexίt. Όμως κάποιος που επιχειρηματολογούσε πειστικά υπέρ μιας θεραπευτικής αναδιάρθρωσης εντός του ευρώ έπρεπε να εξοντωθεί, από το 2010 κιόλας, ως μίασμα!

Η διαφορά ήταν ότι αυτή τη φορά η κατηγορία της εσχάτης προδοσίας πήρε τη μορφή κανονικής, ενορχηστρωμένης εκστρατείας για τη σύσταση ειδικού δικαστηρίου για μένα ειδικά. Και το πιο «απολαυστικό» : συνηγορούσαν σε αυτό και σύντροφοι μου από τον Σύριζα, συμπεριλαμβανομένου ενός τουλάχιστον συναδέλφου μου από το Υπουργικό Συμβούλιο του οποίου ήμουν μέλος ! Η αντίδραση μου ήταν και παραμένει: «Κοπιάστε αν τολμάτε!», κάτι που τους κάνει να μαζεύονται και να σφυρίζουν αδιάφορα. Ποιες είναι όμως οι περιρρέουσες κατηγορίες τους, οι οποίες επανέρχονται διαρκώς στην επιφάνεια; Εν συντομία, μέσες άκρες, οι εξής: εσκεμμένη παρακώλυση της διαπραγμάτευσης συμφωνίας με την τρόικα, ώστε να εκβιάσω το κλείσιμο των τραπεζών, προκειμένου, συνωμοτώντας με τον Bόλφγκαvγκ Σόιμπλε, να μεθοδεύσω τη δημιουργία παράλληλου νομίσματος που θα οδηγούσε στην έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ.

Επρόκειτο για κατηγορίες το ίδιο απολαυστικές με μια υποθετική κατηγορία ότι τα ΟΧI της 28ης Οκτωβρίου και οι στρατιώτες μας που πολέμησαν στο αλβανικό μέτωπο αρχικά και στο Ρούπελ αργότερα ευθύνονταν για την Κατοχή που ακολούθησε. Ή, όπως έγραψα στην αγγλική έκδοση του παρόντας βιβλίου, απευθυνόμενος ,σε βρετονικό κοινό, φανταστείτε οι στρατιώτες που επέστρεφαν από τη μάχη της Δουνκέρκης το 40 να είχαν να αντιμετωπίσουν, στην ίδια τους την πατρίδα, κατηγορίες πως ήταν υπεύθυνοι για τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο και αναλύσεις επί αναλύσεων που επευφημούσαν το Βερολίνο για ρεαλιστική και αποτελεσματική αποκατάσταση της τάξης. 17 Ήταν πράγματι μια εντυπωσιακή αντιστροφή της αλήθειας, για την οποία, ο μετρ της προπαγάνδας Γιόζεφ Γκέμπελς θα όταν περήφανος: Κατηγορία της προδοσίας για μένα, λατρεία και σεβασμός γι αυτούς που έκαναν ότι μπορούσαν για να κλείσουν τις τράπεζες και να σπρώξουν τη χώρα στο χείλος του Grexit. Μια πραγματική γιορτή για τους γραικύλους μας που, τον προηγούμενο Φλεβάρη, έλεγαν φωναχτά Βάστα, Γερούν!

Τα κίνητρα της τρόϊκας και της εγχώριας ολιγαρχίας ήταν προφανή: Το χρέος είναι η ισχύς του δανειστή, και το δυσβάστακτο χρέος, δίνει υπέρμετρη δύναμη στους δανειστές. Η Ελληνική Άνοιξη εναντιώθηκε στο δικαίωμα των δανειστών και των εγχώριων πρακτόρων τους να κυβερνούν έναν λαό-οφειλέτη. Το 61,3% που είχε ψηφίσει ΟΧΙ έπρεπε να δυσφημιστεί, να παρουσιαστεί ως ο λαός που παραπλανήθηκε από καιροσκόπους. Τώρα που ο Αλέξης είχε μετανοήσει, έμενα στο στόχαστρο μόνος.

Του Περικλή
-Φαντάσου να έρχονταν και ο Βαρουφάκης

Υπάλληλοι της τρόϊκας εσωτερικού και εξωτερικού, όπως ο Γιάννης Στουρνάρας κι ο Κλάους Pέγκλινγκ, υποστηρίζουν, με εντυπωσιακή σοβαροφάνεια, ότι ζημίωσα την ελληνική οικονομία κατά 86 δισ. ο ένας και κατά 100 δισ. ο έτερος ήταν οι ίδιοι άνθρωποι που φόρτωσαν τη χρεοκοπημένη Ελλάδα με μνημονιακά δάνεια το 2010 και το 2012, αντί να προβούν στην απαιτούμενη αναδιάρθρωση την οποία απέρριπτε το Βερολίνο, έτσι ώστε το 2015 η μόνη βιώσιμη λύση να είναι ένα κούρεμα του χρέους της τάξης των 80 με 100 δισ. Το είχα εξηγήσει αυτό με σαφήνεια στον ελληνικό λαό και εκλέχτηκα με τη σαφή εντολή: Όχι άλλα 80 με 100 δισ. δανείων! Αναδιάρθρωση χρέους που να ισοδυναμεί με διαχρονικό κούρεµα 80 µε 100 δισ. δανείων. Αυτές ήταν οι δύο εναλλακτικές µας. Αυτή ήταν η εντολή µου: αναδιάρθρωση αντί για νέο δάνειο 80 µε 100 δισ. Μια εντολή που η τρόϊκα, αποφασισµένη να μην παραδεχτεί την ευθύνη της για την ελληνική ανθρωπιστική κρίση, έκανε τα αδύνατα δυνατά για να την αποµακρύνει, συντρίβοντας την κυβέρνηση µας, απορρίπτοντας την οποιανδήποτε ουσιαστική αναδιάρθρωση του χρέους και φορτώνοντας µας ακόµα µία μνημονιακή σύµβαση 86 δισ.

Το ίδιο σενάριο επαναλαµβανόταν και στο εσωτερικό της χώρας:

⦁Τα πολιτικά κόµµατα, οι τραπεζίτες, οι καναλάρχες και οι εκδότες που απαιτούσαν να υπογράψω τη συµφωνία της τρόικας ήταν οι ίδιοι που θα διαμαρτύρονταν νοερά για τις αυξήσεις φορολογικών συντελεστών που εμπεριέχονταν στη συµφωνία εκείνη.

⦁Οι αξιωµατούχοι που ενορχήστρωναν το bank run ήταν εκείνοι που προσπαθούσαν να µου ρίξουν τα φταίξιµο για το bank run.

⦁οι δημοσιογράφοι που διακωµωδούσαν την αποµάκρυνση µου από τις διαπραγµατεύσεις τον Απρίλιο µε έψεγαν για την καθυστέρηση των διαπραγματεύσεων τον Μάιο και τον Ιούνιο.

⦁Οι άνθρωποι που θέλουν να µε δουν στο εδώλιο κατηγορούμενο για έσχατη προδοσία, κατηγορώντας µε πως ρίσκαρα τη θέση της χώρας στην ευρωζώνη, είναι γεμάτοι θαυμάσιο για τον Μάριο Ντράγκι και τον Bόλφγκαvγκ Σόιµπλε, τους δύο ανθρώπους που έθεσαν σε κίνδυνο την ενότητα ολόκληρης της ευρωζώνης κλείνοντας τις ελληνικές τράπεζες, πυροδοτώντας το Brexit και αμαυρώνοντας την ιδέα µιας ενωµένης, δηµοκρατικής Ευρώπης.

Οι φίλοι µας µας ρωτάνε, τη Δανάη κι εµένα, πώς αντέχουμε ψυχικά μπροστά σε όλα αυτά. Η απάντηση είναι πως θεωρώ µεγάλη µου τιµή το µίσος τέτοιων ανθρώπων.

Τούτων λεχθέντων, έχω να κάνω µια εξομολόγηση: Ενώ είµαι άτρωτος στα βέλη και στα πυρά της τρόικας, τα οποία βεβαίως περίµενα, οι επιθέσεις από τους συντρόφους µου προκαλούν πληγές που δύσκολα κλείνουν. Η υπόθεση «Διακοπές στην Αίγινα» ήταν µόνο η αρχή. Δεν πρόκειται να ξοδέψω χαρτί και µελάνι, ή τον χρόνο σου, αναγνώστη, για να τις απαριθμήσω εδώ. Πολλοί ήταν εκείνοι μέσα από την κυβέρνησή µας που, είτε ηθελημένα είτε αναμασώντας αυτά που άκουγαν η διάβαζαν, κατέληξαν να επαναλαμβάνουν τις επιθέσεις της τρόϊκας. Όσο για τους συντρόφους µε τους οποίους ζήσαµε µαζί συγκλονιστικές στιγµές, τον Αλέξη και τον Ευκλείδη συγκεκριµένα, άφηναν τις κατηγορίες αυτές να κυκλοφορήσουν για καιρό, να καταγραφούν ως «δεδοµένα», και µόνο επιτελώς καθυστερημένα παρενέβαιναν υποστηρίζοντας µε µόνο όσο χρειαζόταν για να μην ξεκινήσει δικαστική δίωξη που θα παρέσυρε κι εκείνους. «Ότι και να πείτε για τον Βαρουφάκη», είπε κάποια στιγμή ο πρωθυπουργός, «τουλάχιστον δεν είναι λαµόγιο». «Θα ήταν γελοίο να κατηγορήσουµε τον Βαρουφάκη για τα πάντα», έλεγε ο Ευκλείδης. οι Βρετανοί έχουν µια έκφραση γι αυτός Με καταδίκασαν µε μεσοβέζικους επαίvους!

Μια εξήγηση για τη συµπεριφορά πολλών βουλευτών του Σύριζα είναι ότι ψήφιζαν εν γνώσει τους υπέρ καταστροφικών νομοσχεδίων των οποίων η θέσπιση ακύρωνε τις αρχές ολόκληρης της πολίτικης τους ζωής. Όταν ένας άνθρωπος πιστεύει ένα πράγµα αλλά επιλέγει, η αναγκάζεται, να υπερασπιστεί το αντίθετο, το αποτέλεσμα είναι κάτι που στην Ψυχολογία αναφέρεται ως «σοβαρή γνωστική δυσαρµονία». Στο τέλος, για να μπορέσει να αντέξει την εσωτερική σύγκρουση, τα άτομο αναγκάζεται είτε να πάψει να κάνει αυτό που δεν πιστεύει η να πιστέψει το αντίθετο από αυτό που πραγµατικά πίστεψε, όπως ο Ουίνστον Σµιθ του Όργουελ. Αλλά οι συναισθηµατικές επιπτώσεις αυτής της παρωδίας πρέπει κάπως να εξωτερικευτούν κάποιος άλλος πρέπει να φορτωθεί την ευθύνη, να εισπράξει τον εσωτερικό θυµό. Αφού είχα επιλεγεί για τον ρόλο του αποδιοποµπαίου τράγου από την τρόϊκα εσωτερικού, η οποία πλέον τους παρουσίαζε ως «μετανιωμένους ρεαλιστές», ήµουν ο προφανής στόχος για τα πυρά και των συντρόφων µου.

Φυσικά, αυτό είναι µόνο µία πτυχή του φαινοµένου. Θυµάµαι κάτι που µου είχε πει ο πατέρας µου στα μέσα της δεκαετίας του 70, όταν κατάλαβε πως , σε νεαρή ηλικία, είχα αρχίσει να εντάσσομαι σε αριστερές οργανώσεις. «Όταν ήµουν στη Μακρόνησο, Γιάνη µου», µου είπε, «ήξερα ότι αν είχε κερδίσει η δική µας η πλευρά τον Εµφύλιο, θα ήµουν στο ίδιο στρατόπεδο, και πάλι κρατούµενος, µε διαφορετικούς όµως φρουρούς». Τότε με είχε ξενίσει εκείνη η φράση του. Μετά την παραίτηση μου όμως, βλέποντας την κακεντρέχεια και τα απροκάλυπτα ψέματα των συντρόφων, θυμήθηκα το προφητικά του λόγια με πικρία μεγάλη.

Ο τελικός απολογισμός της Ελληνικής Άνοιξης του 2015 μπορεί να φαίνεται σε πολλούς δύσκολο εγχείρημα. Δεν είναι. Την Πέμπτη 23 Ιουλίου 2015 συνέβησαν δύο περιστατικά που συνδυαστικά τοποθετούν την ιστορία που αφηγείται τούτο τα βιβλίο στο σωστό της πλαίσιο και αποτελούν, από κοινού, έναν χρήσιμο απολογισμό της Άνοιξης εκείνης. Αργά τα πρωί εκείνης της μέρας είχα δύο ραντεβού με τον διεθνή Τύπο.

Το πρώτο έλαβε χώρα σ’έναν χώρο σε παλιά, μισοερειπωμένη στοά κοντά στην Πλατεία Συντάγματος. Καθώς αποχωρούσα, μέλη του τηλεοπτικού συνεργείου μεγάλου τηλεοπτικού καναλιού καραδοκούσαν μέσα στη στοά και μου ζητούσαν μια δήλωση για το γεγονότα της ημέρας. Ενώ έκανα τη δήλωση μου, ένας μεσήλικας περαστικός μου επιτέθηκε λεκτικά, κατηγορώντας με πως κλείνοντας τις τράπεζες κατέστρεψα τα μαγαζί του. Προσπάθησα να ανοίξω διάλογο μαζί του, αλλά τα μόνο που τον ενδιέφερε ήταν να με βρίζει, με την κάμερα του καναλιού να μολάρει αχόρταγα. Έτσι τον αποχαιρέτησα και προχώρησα προς τη μηχανή μου, που βρισκόταν παρκαρισμένη στο τέλος της στοάς. Ο άντρας αυτός με ακολούθησε μέχρι εκεί συνεχίζοντας να φωνάζει. Όλα τα δελτία εκείνο τα βράδυ αναμετέδιδαν στιγμιότυπα με λεζάντες όπως: «Ο Βαρουφάκης κυνηγημένος από θυμωμένο επιχειρηματία που του κατέστρεψαν, το μαγαζί τα capital cοηtrοls του πρώην υπουργού».

Λίγο αργότερα ακολούθησε το δεύτερο ραντεβού μου στον Εθνικό Kήπο, πίσω από τη Βουλή, όπου θα γινόταν φωτογράφιση για γερμανικό περιοδικό που ετοιμαζόταν να δημοσιεύσει εκτενή συνέντευξη μου σχετικά με το Eurοgrοup και το δημοκρατικό έλλειμμα της Ευρώπης. Kοντά στο σημείο όπου γινόταν η φωτογράφιση έπαιζαν δύο μικρά αγόρια, μου τράβηξε την προσοχή το φτωχικό τους ντύσιμο και το γεγονός ότι ήταν ασυνόδευτα. Το μικρότερο αγόρι, που φαινόταν γύρω στα πέντε, με είχε δει στην τηλεόραση αλλά δεν μπορούσε να θυμηθεί τα όνομα μου. Φώναξε τον αδελφό του, που φαινόταν γύρω στο οκτώ, να τον ρωτήσει ποιός είμαι. Ο μεγαλύτερος αδελφός του με αναγνώρισε αμέσως και με πλησίασε φωνάζοντας. Προς μεγάλη μου έκπληξη, ήταν για να με ευχαριστήσει «Ξέρεις ποιός είναι αυτός ρε;» ρωτούσε επίμονα τον αδελφό του δείχνοντας με. «Είναι ο τύπος που έδωσε στη μαμά την πλαστική κάρτα. Για να μπορεί να αγοράσει πράγματα από τα σούπερ μάρκετ. Διακόσα ευρώ τον μήνα ρε!» είπε, περήφανος που θυμόνταν τα ποσό. Γύρισε ξανά προς τα μέρος μου για να τα επιβεβαιώσει.

«Εσύ το έκανες, έτσι δεν είναι; Εσύ το έκανες, ε;»
«Κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε», του απάντησα και αγκαλιαστήκαμε.

Κανείς δεν ήταν μπροστά για να δει τη σκηνή, εκτός από τον Γερμανό φωνογράφο, που δεν καταλάβαινε λέξη, πράγμα που με γέμιζε με ακόμη μεγαλύτερη ικανοποίηση.

Εκείνο το βράδυ, στο σπίτι με τη Δανάη και φίλη δημοσιογράφο, κουβεντιάζαμε, με την τηλεόραση ανοικτή στο βάθος. Όταν εμφανίστηκαν τα πρωινά πλάνα του απελπισμένου επιχειρηματία που με κυνηγούσε, η φίλη εντόπισε κάτι πολύ ενδιαφέρον. «Πρόσεξες πως ενώ η κάμερα που παίρνει τα πλάνα είναι σταθερή και απομακρύνεστε και οι δυο σας, η φωνή σου εξασθενεί αλλά η ένταση της φωνής του δήθεν κατεστραμμένου καταστηματάρχη δεν αλλάζει;» της απάντησα πως ναι, έτσι φαινόταν. «Δεν καταλαβαίνεις; Ο επιχειρηματίας φορούσε μικρόφωνο. Ήταν στημένο!» «Δεν είναι η πρώτη φόρα», απάντησα, κάπως ανακουφισμένος.

Όταν έφυγε η φίλη μας, και η Δανάη πήγε για ύπνο κατάκοπη, κοίταζα τα mail μου και άνοιξα ένα από την Ισπανίδα δημοσιογράφο που είχε φέρει τον Λάμπρο, τον άστεγο διερμηνέα, στο σπίτι μας λίγο πριν από την εκλογή μου τον Ιανουάριο του 2015. 18 Με ενημέρωνε ότι ο Λάμπρος είχε ωφεληθεί από τα νομοσχέδιο για την καταπολέμηση της ανθρωπιστικής κρίσης το οποίο είχαμε περάσει με τη Νάντια Βαλαβάνη, το ίδιο που είχε δώσει στη μητέρα των δύο αγοριών τον κάρτα για να βρει σπίτι με επιδοτούμενο ενοίκιο. Ήταν ένα νομοσχέδιο που είχε συγχύσει τόσο τον Ντέκλαν Κοστέλλο και τους τροϊκανούς συνεργούς του που έκαναν τα πάντα για να με τρομοκρατήσουν ώστε να το αποσύρω. 19

Το maiI της Ισπανίδας δημοσιογράφου καταλήγει «Ο Λάμπρος θέλει να σου πω πως μετακομίζει αύριο στο νέο του σπίτι, πως είναι πολύ περήφανος για σένα και πως σε στηρίζει περισσότερο από ποτέ».με ρωτούν αν μετάνιωσα εκείνη τη

Όταν με ρωτούν αν μετάνιωσα εκείνη τη νύκτα του Νοέμβρη του 2014 που αποφάσισα να εμπλακώ στην υπόθεση της Ελληνικής Άνοιξης, απαντώ κατηγορηματικά: ούτε κατά διάνοια! Αυτές οι στιγμές, όπως στον Εθνικό Kήπο με τα δύο αγόρια, ή ήταν διάβαζα το maiI με τα νέα του Λάμπρου, είναι πολλές, καθημερινές και με κάνουν να νιώθω ανέλπιστα προνομιούχος.

---

---

**Συνέχεια Διευκρίνησης από σύνταξη για το Γιάνη Βαρουφάκη και το Βιβλίο του:

498

(…) «Ακόμη είναι θεμιτό να έχουμε όλοι τις απόψεις μας γιά τον συγγραφέα και το έργο του. Όμως προκαλεί μεγάλη απορία το γεγονός, ότι για τόσα καίριας σημασίας γεγονότα, συζητήσεις, περιγραφές, με υπουργούς, πρωθυπουργούς, προέδρους, αλλά και με Ε.Ε., ΔΝΤ, τόσο καιρό-αρκετό νομίζω-δεν τόλμησε, (πλήν Γερούν Ντάισελμπλουμ τελευταία), αξιόπιστα κανείς, εδώ ή έξω, να διαψεύσει, κάτι, (όμως συγκεκριμένο και όχι γενικό και αόριστο), από τα τόσα αποκαλυπτικά, που αναφέρονται».

Γιατί τόσοι δημοσιογράφοι και δημοσιολογούντες, που κάνουν την «κλωστή τριχιά», που έχουν καταλογίσει στον Γιάνη Βαρουφάκη «όλα τα δεινά της χώρας», που τον έχουν «καταξεσκίσει» και απειλήσει με δικαστήρια, στρατοδικεία και …αγχόνες ακόμη, γιατί δεν έχουν κάνει τίποτε; Ούτε ένα (αρ.1) ρεπορτάζ για να καταρρίψουν τις -όπως ειρωνικά λένε- «μπαρούφες» του; Και ας αφορούν την Ελλάδα, που τόσο «κόπτονται», την Ευρώπη που τόσο «θαυμάζουν»…

Θεωρώ όμως ότι έχει πολύ σοβαρές ευθύνες για τα λάθη και τις παραλείψεις του, και που κατά την αναλογίαν (του), θα «πληρώνουμε» για πολλές 10ετίες. Όπως επίσης, δεν παραβλέπω, τις ιδιαίτερες γνώσεις και ικανότητες του, την εντιμότητα, την αξιοπρέπεια, τον πατριωτισμό και το σεβασμό σε ιδέες και αρχές.

Και επειδή φρονώ, ότι είναι όχι μόνο ψευδείς και άδικες σχεδόν όλες, οι σε βάρος του κατηγορίες, είναι όχι μόνο πολύ μεροληπτική η απόκρυψη-της αληθινής ή μη-αφήγησης του, αλλά και «βγάζει μάτι» η «ειδική» στοχοποίηση του από εχθρούς και «φίλους», για αυτό θεωρώ χρέος μου να αφιερώσω-το χρόνο-στην (δική του) εξιστόρηση του ΤΟΤΕ. Και τα συμπεράσματα όλων μας…

ΣYNEXIZETAI Μέρος 11Α 17ο Κεφάλαιο .

ΕΔΩ .

 

---

Υ.Γ. Μορφοποίηση: Τίτλοι, Λεζαντες, επικεφαλίδες, έντονα, χρώματα, εικόνες,σκίτσα κ.λ.π. δικά μας.

`

Posted by ftanei_pia on 9 Απριλίου 2019

https://protovouliaeydap.wordpress.com/2019/04/09/%ce%b1%ce%bd%ce%b9%ce%ba%ce%b7%cf%84%ce%bf%ce%b9-%ce%b7%cf%84%cf%84%ce%b7%ce%bc%ce%b5%ce%bd%ce%bf%ce%b9-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b3%ce%b9%ce%ac%ce%bd%ce%b7-%ce%b2%ce%b1%cf%81%ce%bf%cf%85%cf%86-6/