Α.Τ.: …«Μια στάση πληρωµών προς το ΔΝΤ θα ερµηνευόταν ως στάση πληρωµών προς όλους τους δανειστές, δίνοντας έτσι το έναυσµα στον Ντράγκι να µας κλείσει τις τράπεζες.»..

«Εδώ είµαστε», σκέφτηκα. «Μου επιτίθεται στο Κυβερνητικό Συµβούλιο χωρίς καν να έχω αρθρώσει λέξη»…Eίχα άδικο. Μετά από µια σύντοµη παύση, όπως (..) οι κορυφαίοι τραγωδοί, συνέχισε, µε τη φωνή του να δείχνει αυτοπεποίθηση. Και δεν ήταν µόνον η φωνή του. Όλο του το σώµα είχε αρχίσει να εκπέµπει θετική ενέργεια. Τα λόγια του δε έκρυβαν ευχάριστες εκπλήξεις:

» Όµως, ξέρετε κάτι, σύντροφοι; Έχει δίκιο! Φτάνει πια. Ως εδώ. Αποδεχθήκαμε τους κανόνες τους. Αποδεχτήκαμε τη διαδικασία τους. Κάναµε µεγάλους συµβιβασµούς για να τους δείξουµε πως είμαστε έτοιµοι να τα βρούµε µαζί τους. Κι αυτοί το µόνο που κάνουν είναι να καθυστερούν και να ρίχνουν σ’ εμάς το φταίξιµο για την καθυστέρηση. Η Ελλάδα, τους αρέσει δεν τους αρέσει, παραµένει κυρίαρχο κράτος, κι εµείς, η κυβέρνηση, έχουµε καθήκον να τους πούµε Αρκετά!

» Και τότε σηκώθηκε όρθιος, γύρισε προς εµένα, προέτεινε το δεξί χέρι δείχνοντας  µε τον δείκτη και µε φωνή που εξέπεμπε ψυχολογική και ηθική ανανέωση είπε:

» Όχι µόνο θα σταματήσεις τις πληρωµές στο ΔΝΤ, αλλά θα πάρεις το αεροπλάνο να πας αυτοπροσώπως στην Κυρία να της το πεις ο ίδιος στην Ουάσινγκτον πως θα προβούµε σε στάση πληρωµών προς το ΔΝΤ!(Aπρ. 2015)

` `

(Διευκρίνηση: Τιμώ και σέβομαι το Γιάνη Βαρουφάκη, Αναγνωρίζω, την εντιμότητα, την αξιοπρέπεια, το θάρρος, το σεβασμό σε ιδέες και αρχές, καθώς και τις εξαιρετικές γνώσεις και επιστημονικές του ικανότητες του. …Δεν έχω την τιμή να τον γνωρίζω, ούτε τον ψήφισα ποτέ, ούτε διαφαίνεται, ιδίως τώρα, που κατεβαίνει στις εκλογές, λόγω, κυρίως μη πολιτικής συμφωνίας (για Καπιταλισμό-ΕΕ κ.α.)…

(ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΑΡΘΡΟΥ **)

` 

EΝΤOΛΗ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ

`

«Ποιά επανάσταση προσέφερε ποτέ

κάτι άλλο πέρα από την καταστροφή;»

`

Το ερώτημα μου το είχε θέσει χρόνια πριν, 1984 ήταν θαρρώ, συνάδελφος λέκτορας στο πανεπιστήμιο του Ιστ Άνγκλια, όπου διδάσκαμε τότε. Τον θυμήθηκα την άνοιξη του 2015, όταν το βαθύ ευρωπαϊκό κατεστηµένο λίγο πολύ έλεγε το ίδιο πράγμα, αναφερόμενο σε κάθε εξέγερση εναντίον του. Στον συνάδελφο μου, το 1984, είχα βέβαια απαντήσει ότι η χώρα μου δε θα υπάρχει χωρίς την επανάσταση που τη δημιούργησε. Μπορεί να είχε ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας εκείνη η επανάσταση. Μπορεί μεγάλο μέρος της ελληνικής ελίτ της επoχής να τη θεωρούσε απερισκεψία. Μπορεί να έφαγε το παιδιά της (όπως κάθε επανάσταση). Όμως, το 1821 ήταν το αποκορύφωμα συλλογικών δράσεων που μας έδωσαν σήμερα το δικαίωμα να μη βρισκόμαστε στην ίδια ιστορική μοίρα με τους Ετρούσκους ή τον λαό της Νήσου του Πάσχα».

Έτσι και το 2015: η εξέγερσή μας εναντίον της χρεοδουλοπαροικίας μπορεί να θεωρούνταν ότι είχε λίγες πιθανότητες επιτυχίας , μπορεί να την εχθρεύονταν οι σύγχρονοι κοτζαμπάσηδες, μπορεί εν τέλει να έφαγε τα παιδιά της. Ήταν όμως ο μοναδικός τρόπος να σταματήσει η ερημοποίηση της πατρίδας μας, η μετατροπή της σε προτεκτοράτο τύπου Κοσσόβου, με ωραίες βέβαια παραλίες πάνω  στις οποίες θα κτιστούν γηροκομεία και θέρετρα για βόρειους συνταξιούχους και παραθεριστές, με τους δικούς μας ανθρώπους είτε να εργάζονται σε αυτά (όπως οι ιθαγενείς κάτοικοι στη Χαβάη εργάζονται στα θέρετρα των λευκών Αμερικανών) είτε να ζουν από τους κάδους απορριμμάτων.

Η 25η Μαρτίου ήταν πάντα, στον νου μου, μέρα αντιφατικών συναισθημάτων. Από τη μία, εκτιμούσα και γιόρταζα την απερίσκεπτη, ουτοπική πράξη πίστης κάποιων «τρελών» Φιλικών, οπλαρχηγών και απλών ανθρώπων, η οποία, σχεδόν τυχαία, οδήγησε στη γένεση της σύγχρονη Ελλάδας. Από την άλλη, όμως, με απωθούσαν οι παρελάσεις, που θύμιζαν την αισθητική της χούντας και της μεταξικής δικτατορίας που προηγήθηκε.

Εκείνη όμως την άνοιξη, του 2015, καθώς πλησίαζε η 25η Μαρτίου, όταν ο Αλέξης μου ζήτησε να εκπροσωπήσω την κυβέρνηση σε μια από τις παρελάσεις, δέχτηκα ενθουσιωδώς και ζήτησα να την εκπροσωπήσω στην παρέλαση στα Χανιά. Εκείνη την άνοιξη, του 2015, πράγματι ο αέρας περιείχε κάτι περισσότερο από τα χελιδόνια και τις μυρωδιές των αγριολούλουδων: Έσφυζε από το πνεύμα της εξέγερσης, την υπερηφάνεια και την αξιοπρέπεια που άνθιζαν και πάλι σε τούτη τη χώρα, καθώς και στην ελληνική Διασπορά, από την Αμερική και τη Γερμανία έως και την Αυστραλία.

«Πέρα από τους δύο παππούδες μου, τον πατέρα της μητέρας μου και τον παππού του πατέρα μου, που ήταν βέροι Κρητικοί, δεν είχα συγγενικές σχέσεις στην Κρήτη. Παρ’όλα αυτά, η Κρήτη σημαίνει κάτι ιδιαίτερο για μένα. Η Δανάη είναι πεπεισμένη ότι είμαι Κρητικός, ότι κι αν σημαίνει αυτό. Από την άλλη, η κόρη μου, που γεννήθηκε στην Αυστραλία και η οποία έχει πάει στην Κρήτη δύο καλοκαίρια μόνο, συστήνεται στους φίλους της στο Σύδνεϋ ως … Κρητικιά. Αυτή η περίεργη αίσθηση του ανήκειν στο μεγάλο νησί ήταν ο λόγος για τον οποίο ήθελα, τη μία φορά που θα εκπροσωπούσα την κυβέρνηση σε εκδήλωση της 25ης Μαρτίου, να το κάνω στην Κρήτη, στα Χανιά.

Όταν η μέρα έφτασε, με τη Δανάη και μια παρέα από συντρόφους, βουλευτές, δημοτικούς άρχοντες, απλό κόσμο, περπατήσαμε στο κέντρο των Χανίων, πλησιάζοντας σιγά σιγά στον προορισμό μας στην τέντα κάτω από την οποία, δίπλα στον μητροπολίτη, τον δήμαρχο και τον αρχηγό της Αστυνοµίας, θα παρακολουθούσαµε την παρέλαση µαθητών, πυροσβεστών, αστυνοµικών, τοπικών συλλόγων και, το σημαντικότερο, πέντε βετεράνων της Μάχης της Κρήτης. Καθώς η παρέλαση περνούσε από μπροστά µου, ως είθισται οι συμµετέχοντες στρέφονταν προς εµένα για να απευθύνουν χαιρετισμό προς τον εκπρόσωπο της κυβέρνησης. Κάθε φορά που γύριζαν το κεφάλι τους προς το µέρος µου, µε έκαναν να αισθάνομαι περήφανος και γελοίος ταυτόχρονα. Αν και µια φωνή μέσα µου µε κορόιδευε ασταμάτητα, οµολογώ ότι απόλαυσα κάθε στιγμή. Στη συνέχεια καταθέσαµε στεφάνι στον Άγνωστο Στρατιώτη και σιγά σιγά κατευθυνθήκαμε, μέσα από πυκνό πλήθος, προς την ταβέρνα όπου θα ακολουθούσε αυτό που γίνεται πάντα στην Κρήτη σε τέτοιες περιπτώσεις µε τη ρακή να τρέχει χείμαρρος.

«Καθώς περπατούσαμε, άνδρες και γυναίκες πάλευαν να µου σφίξουν το χέρι, να µε αγκαλιάσουν, να µε ενθαρρύνουν, μεταφέροντας όλοι το ίδιο µήνυµα: «Μην τολμήσετε να παραδοθείτε! Όχι στη συνθηκολόγηση! Όχι κωλοτούµπα!»

(περισσότερα…)

`

(…) B.Σόϊμπλε: «Δεν πρόκειται να διαπραγματευθώ µαζί σου. Όπως σου είπα την τελευταία φορά, να πας στους θεσµούς!» ήταν η στυγνή απάντηση του.

«Αλλά, Bόλφγκανγκ», διαμαρτυρήθηκα, «Ο χρόνος τελειώνει σε µία η δύο εβδοµάδες θα αναγκασθούμε να αθετήσου το χρέος µας προς το ΔΝΤ, µε συνέπειες για όλους. Μου λες να πάω στους θεσµούς. Ωστόσο, οι θεσµοί απλώς δεν έχουν την αρμοδιότητα (..) για να διαπραγµατευτούν µαζί µας µια βιώσιµη συµφωνία εντός της ευρωζώνης. Σου τα λέω όλα αυτό επειδή υπάρχουν δυνάµεις που προσπαθούν να εκτροχιάσουν τη διαδικασία, με κίνδυνο ατυχήματος».

Το πρόσωπο του Βόλφγκανγκ άλλαξε έκφραση και από τη φαινομενική απάθεια πέρασε στη συγκρατημένη εγρήγορση. Παρόλο που είχα µάθει (…) ότι τέτοιες αλλαγές στην έκφραση του Βόλφγκανγκ δεν οδηγούσαν σε κάτι αξιοσημείωτο, σε εκείνη την περίπτωση απέτυχα να προβλέψω την αναπάντεχα απάντηση του.

«Δε νοµίζω ότι καµία κυβέρνηση μπορεί να κρατήσει την Ελλάδα στην ευρωζώνη»,  δήλωσε κουνώντας το κεφάλι µε τρόπο που σηματοδοτούσε την παντελή έλλειψη πίστης του, ή ενδιαφέροντος στην εναλλακτική ενός Grexit.

«Αυτή είναι και η άποψη της καγκελαρίου;» ρώτησα κρύβοντας την έκπληξη μου.

«Εκείνη έχει διαφορετικές απόψεις», απάντησε απαξιωτικά.

Ήταν άλλη μία επιβεβαίωση ότι είχαν διαγράψει, στο μυαλό τους, τα δανεικά που είχαν δώσει στο κράτος μας για να δοθούν αμέσως μετά στις τράπεζες τους …

`

`

(**Διευκρίνηση: Τιμώ και σέβομαι το Γιάνη Βαρουφάκη, Αναγνωρίζω, την εντιμότητα, την αξιοπρέπεια, το θάρρος, το σεβασμό σε ιδέες και αρχές, καθώς και τις εξαιρετικές γνώσεις και επιστημονικές του ικανότητες του. ….Δεν έχω την τιμή να τον γνωρίζω, ούτε τον ψήφισα ποτέ,  ούτε διαφαίνεται, ιδίως τώρα, που κατεβαίνει στις εκλογές, λόγω,  κυρίως μη πολιτικής συμφωνίας (για Καπιταλισμό-ΕΕ κ.α.)…

(ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΑΡΘΡΟΥ)

498

`

Κεφάλαιο

`

11°

`

`

Το κουτσούρεμα µιας Άνοιξης

`

κείνη τη χρονιά η Άνοιξη έφτασε νωρίς στην Ελλάδα. Χάρη στον βροχερό χειµώνα, ο πρώτος ήλιος του Μάρτη πυροδότησε µια εξέγερση αγριολούλουδων. Καλύτερο σκηνικό για την εξέγερση του λαού µας απέναντι στους δανειστές δεν υπήρχε. Η επέκταση της δανειακής σύµβασης είχε εγκριθεί, δίνοντας µας περιθώριο µέχρι τις 30 Ιουνίου για να σφυρηλατήσουμε το πολυπόθητο νέο συµβόλαιο. Παρά την γκρίνια στην κοινοβουλευτική µας οµάδα, στη χώρα επικρατούσε κλίµα ανάτασης

Για τους τροϊκανούς που παρακολουθούσαν από το λουσµένα στον τεχνητό φωτισµό γραφεία τους, στις Βρυξέλλες, στη Φρανκφούρτη, στην Ουάσινγκτον, τα τεκταινόµενα στην Ελλάδα ήταν εφιάλτης. Χωρίς τη δυνατότητα να περιφέρονται στην Αθήνα μέσα σε κοµβόι από BMW και Mercedeς, δεν είχαν τρόπο να επιδεικνύουν την εξουσία τους ώστε να επανακτήσουν τον ψυχολογικό έλεγχο της κοινωνίας µας. Αν δεν πρόσεχαν, υπήρχε κίνδυνος επικίνδυνες ιδέες να εξαπλωθούν σε άλλες χώρες, όπως η Ισπανία, η Ιταλία, ακόµα και η Γαλλία. Όπως, παραδείγµατος χάριν, η ιδέα ότι υπήρχε η δυνατότητα σε αυτή την Ευρώπη να ανακτήσει ένας λαός την ανεξαρτησία και την αξιοπρέπειά του. Το να πάρουν τα χρήματα τους πίσω θα τους ικανοποιούσε, όπως κάθε δανειστή, αλλά δεν ήταν η κύρια επιδίωξή τους. Γνώριζαν ότι η αυξανόμενη λιτότητα και η απόρριψη των ανταλλαγών οµολόγων που πρότειναν θα είχαν ως συνέπεια τη συρρίκνωση των εισοδημάτων των Ελλήνων, µε κόστος µακροπρόθεσµα και για τους ίδιους, αλλά δεν τους ένοιαζε. Όπως χαρακτηριστικά είπε μήνες μετά ο Σλοβάκος υπουργός οικονοµικών, ο μεγαλύτερος χειροκροτητής του Σόϊµπλε στο Eurogroup, «έπρεπε να είµαστε σκληροί µε τους Έλληνες λόγω της Ελληνικής Άνοιξης». Όπως τα σοβιετικά τάνκς συνέτριψαν την Άνοιξη της Πράγας, την Άνοιξη της Αθήνας θα τη συνέτριβαν χρησιμοποιώντας κάτι άλλο που, αγγλιστί, κάνει ρίµα με τα το βαθύ κράτος δηλαδή τις τράπεζες.

Η στρατηγική του κουτσουρέματος της Ελληνικής Άνοιξης συνίστατο από τρία μέρη. Πρώτο, αρνούμενοι τον οποιονδήποτε οδικό χάρτη προς την έντιµη συµφωνία, θα καλλιεργούσαν βαθιά αβεβαιότητα στην ελληνική κοινωνία µε διαβρωτικό αποτέλεσμα στο ηθικό της. Κάθε προγραμματισμός, βραχυπρόθεσμος η µακροπρόθεσµος, είχε καταστεί αδύνατος για επιχειρήσεις, οργανισµούς η ακόµα και για τους απλούς πολίτες που ήθελαν να κάνουν τα «κουµάντα» τους. Αυτή η στρατηγική της «διαρκούς προσωρινότητας» είναι αποτελεσματικός τρόπος να κρατάει ένας κατακτητής µια χώρα υπό κατοχή

Παράλληλα, εφήρμοζαν την τακτική του «εικονικού δηµοσιονοµικού πνιγµού», όπως περιέγραψα αλλού, την προσομοίωση του γνωστού βασανιστηρίου που εφαρµόζεται από το 2010 στις μνημονιακές χώρες της ευρωζώνης: ένα κράτος, εκβιαζόµενο από την τρόϊκα να αποδεχθεί κοινωνικά καταστροφές πολιτικές, σπρώχνεται στο χείλος της οικονομικής ασφυξίας και της επίσημης χρεοκοπίας, υποκύπει (περνώντας τους μνημονιακούς νόµους καθ’ υπαγόρευσιν της τρόϊκας), λαµβάνει από τους δανειστές όση ρευστότητα χρειαστεί για να μην πεθάνει αµέσως κ.ο.κ. Στην περίπτωση της δικής µας διακυβέρνησης η δημοσιονοµική ασφυξία είχε ξεκινήσει, µε την ενορχηστρωμένη φυγή καταθέσεων (ελέω των κ. Σαµαρά και Στουρνάρα), δύο μήνες προτού καν εκλεγούµε, και βέβαια πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις μετά την 4η Φλεβάρη 2015 και την κίνηση της ΕΚΤ να στερήσει το waiver από τις ελληνικές τράπεζες.

Θέτοντας µπροστά µας ένα πραγµατικό ναρκοπέδιο από δόσεις που έπρεπε να αποπληρωθούν, η τρόϊκα ήλπιζε να σπείρει τόσο αβεβαιότητα στις ψυχές των πολιτών ώστε να σταματήσουν να καταβάλλουν φόρους. Έτσι θα επιδείνωναν την ασφυξία του κράτους µας σπρώχνοντας µας κοντύτερα στην υποταγή προτού ακόµα φτάσουμε στον Ιούνιο. Ο µόνος κίνδυνος για το σχέδιό τους θα προέκυπτε αν ο Αλέξης αποφάσιζε να τηρήσει τη συµφωνία µας: στάση πληρωµών προς το ΔΝΤ από τον Μάρτιο, εξαγγελία ότι το οµόλογα SMP της ΕΚΤ είτε θα αναδιαρθρωθούν είτε θα κουρευτούν τον Ιούλιο-Αύγουστο, ετοιμότητα ενεργοποίησης του παραλλήλου συστήµατος πληρωµών σε περίπτωση κλεισίµατος των τραπεζών στα τέλη Iουνίου και … αναµονή της αντίδρασης της κ. Μέρκελ.

Το τρίτο µέρος της στρατηγικής τους ήταν η τακτική µε την οποία, επί χρόνια, η Βρετανική Αυτοκρατορία κυβερνούσε χώρες, π.χ. την lνδία, ακόµα και χωρίς να διαθέτει στρατιωτική υπεροπλία: το διαίρει και βασίλευε. Από το 2010 οι πιστωτές είχαν στρατεύσει την ελληνική ολιγαρχία (το Τρίγωνο της Αµαρτίας, όπως την αποκαλούσα), προκειµένου να υλοποιεί εκ µέρους τους το σχέδιο κατοχής της χώρας. Εκτός του ότι προέβη σε διαχωρισµό της άρχουσας τάξης από τον υπόλοιπο πληθυσμό, η τρόϊκα φρόντισε να πάρει, όπως είδαµε σε προηγούµενα κεφάλαια, υπό τον έλεγχό της και τους κοµβικούς κρατικούς θεσµούς: τη Γενική Γραµµατεία Δημοσίων Εσόδων, τον μηχανισμό διάσωσης των τραπεζών (το ΤΧΣ), τη στατιστική υπηρεσία ΕΛΣΤΑΤ και, βεβαίως, την Τράπεζα της Ελλάδος. Παράλληλα, λειτουργούσε πλέγµα «δεξαµενών σκέψης», ΜΜΑ (µέσων µαζικής αποβλάκωσης) και εταιρειών μάρκετινγκ που φρόντιζαν µε την προπαγάνδα τους να νομιμοποιηθούν στις συνειδήσεις του κόσµου η τρόϊκα και η δράση της. «Το µνηµόνιο είναι το µοναδικό αναπτυξιακό σχέδιο για τη χώρα», έλεγαν και ξαναέλεγαν τα διάφορα φερέφωνο. Μακάρι να ήταν, σκεφτόµουν κάθε φορά που άκουγα αυτή την ανοησία. Δεν ήταν όµως.

Η εκλογή της κυβέρνησης µας κατάφερε µέγα πλήγμα σε αυτό το πλέγµα εξουσίας. Δεν μπορούσαν να το αποδεχθούν, να το χωνέψουν, ότι το αφήγημα τους κατέρρευσε µαζί µε τον έλεγχο µιας κοινής γνώµης που, ξάφνου, θύµισε (περισσότερα…)

Ταυτόχρονα άρχισε να µου στέλνει µηνύματα κι ο Αλέξης:

«Τα μέσα αναφέρουν ότι τα πράγµατα βαίνουν καλώς για εµάς. Μείνε ψύχραιµος, υπομονετικός και μην επιτρέψεις αλλαγές στο κείµενο που το δυσχεραίνουν για εμάς ».

«Μέχρι τώρα καλά», τον καθησύχασα. «ο Βόλφγκανγκ αποτυγχάνει κατά κράτος να ελέγξει τη διαδικασία», πρόσθεσα.

Στις 8.39 µ.µ. πληροφόρησα τον Ευκλείδη και τον Αλέξη για ένα αναπάντεχο συµβάν: Ο Σόϊµπλε εγκατέλειψε την αίθουσα έξαλλος. Ο Αλέξης δεν το πίστευε. «Μπορούµε να το διαρρεύσουμε;» µε ρώτησε…

`

Για να μην υπάρξουν τυχόν παρανοήσεις:

Τιμώ το Γιάνη Βαρουφάκη για πάρα πολλά, αλλά δεν συμφωνούμε πολιτικά.

«Θεμιτό να έχουμε όλοι τις απόψεις μας. Γιά τον συγγραφέα και το έργο του. Όμως προκαλεί μεγάλη απορία το γεγονός, ότι για τόσα καίριας σημασίας γεγονότα, συζητήσεις, περιγραφές, με υπουργούς, πρωθυπουργούς, προέδρους, αλλά και σε Ε.Ε., ΔΝΤ, τόσο καιρό-αρκετό νομίζω-δεν τόλμησε, (πλήν Γερούν Ντάισελμπλουμ τελευταία), αξιόπιστα κανείς, εδώ ή έξω, να διαψεύσει, κάτι, (όμως συγκεκριμένο και όχι γενικό και αόριστο), από τα τόσα αποκαλυπτικά, που αναφέρονται».

Γιατί τόσοι δημοσιογράφοι και δημοσιολογούντες, που κάνουν την (Συνέχεια το τέλος …)**

(Μέρος)

`

`

  9 Κεφάλαιο

`

Μικρός, βάναυσα ανατραπείς, θρίαμβος.

`

ο επόμενο πρωί συναντηθήκαμε στη σουίτα του Αλέξη με τον Παππά και τον Δραγασάκη. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα ξεκινούσε εκείνο το βράδυ, και το μάτια όλων, πλην ημών, ήταν στην ουκρανική κρίση. Η καγκελάριος Μέρκελ και ο πρόεδρος Ολάντ είχαν απορροφηθεί από τις διαπραγματεύσεις στο Κίεβο και τη Μόσχα και θα κατέφθαναν στις Βρυξέλλες κατάκοποι, με   το μυαλό τους   να ξεχειλίζει από τα προβλήματα της Κριμαίας, τα   τερτίπια του Πούτιν, τις τοπικές συρράξεις -προβλήματα απομακρυσμένα από το «ελληνικό πρόβλημα». Αντιμετωπίζουμε τον κίνδυνο να αγνοηθούμε, κάτι που όμως ήταν και μια ευκαιρία. .

Από το 2011 έλεγα στον Αλέξη ότι το κλειδί στο «ελληνικό πρόβλημα» ήταν η Άνγκελα Μέρκελ. Αφότου μετακόμισα στο υπουργείο, όταν με ρωτούσαν δημοσιογράφοι ποιός ήταν ο καλύτερος σύμμαχος της Ελλάδας στην ΕΕ, απαντούσα: «Η κ. Μέρκελ!» «Όχι ο πρόεδρος Ολάντ ή ο Ματέο Ρέντσι» επέμεναν εκείνοι, όμηροι των αξιωμάτων τους. «Όχι», απαντούσα, «η καγκελάριος Μέρκελ είναι η μοναδική πολιτικός που μπορεί να επαναπροσδιορίσει τις οικονομικές παραμέτρους και πολιτικές για την Ελλάδα». Στο πλαίσιο αυτό συνέστησα στον Αλέξη να προσεγγίσει το βράδυ εκείνο την κ. Μέρκελ μ’ ένα άμεσο αίτημα: Να τερματίσει το αδιέξοδο στο Eurogroup, όπου ο Δρ. Σόιμπλε κυριαρχούσε πλήρως.

Η ένταση στις σχέσεις μεταξύ των δύο Γερµανών πολιτικών ήταν γνωστή τους πάσι. Ο Σόϊµπλε κυριαρχούσε στο Eurogroup, ελέγχοντας τον Ντάισελµπλουμ και το µπλοκ των μαζορετών -υπουργών οικονοµικών από την Ανατολική Ευρώπη, αλλά και των μνημονιακών χωρών, πλην της Ελλάδας. Μόνο η Μέρκελ είχε τη δυνατότητα να τον περιορίσει. Όπως θα µάθαινα σε σύντοµο χρονικό διάστηµα, το άτομο που χρησιµοποιούσε η Γερµανίδα καγκελάριος ήταν ο Τόµας Βίζερ πιθανώς το µοναδικό µέλος του βαθέος κατεστηµένου που κρατούσε ίσες αποστάσεις, και τα είχε το ίδιο καλά µε τη Μέρκελ και τον Σόιµπλε. Όµως για να τον χρησιμοποιήσει ώστε να σπάσει, έστω και προσωρινά, την απόλυτη κυριαρχία του υπουργού της επί των οικονοµικών, η Μέρκελ χρειαζόταν κάποιο ισχυρό κίνητρο. Το να φανεί γενναιόδωρη προς την Ελλάδα και τους Έλληνες δεν αποτελούσε ένα τέτοιο κίνητρο . Τι θα µπορούσε να είναι αυτό το κίνητρο όµως;

Η απάντηση που έδινα από το 2012 ήταν: ο Μάριο Ντράγκι! Ο µόνος τρόπος να παρέµβει η Μέρκελ ήταν να την πείσει ο Ντράγκι ότι, διαφορετικά, κινδύνευε ότι είχε µείνει από τη σταθερότητα της ευρωζώνης.

Ο Αλέξης καταλάβαινε. Δε θα αναφερόταν βέβαια σε κουρέματα κτλ, αλλά θα προσέγγιζε την κ. Μέρκελ στη διάρκεια της Συνόδου. Έτσι, για να τις έχει πρόχειρες, κατέγραψα σ’ ένα χαρτί, µε τη βούλα του ξενοδοχείου µας, τις ελάχιστες συνθήκες που απαιτούνταν για µια προσωρινή εκεχειρία: Πρώτον, τερματισμός της ασφυξίας ρευστότητας από την ΕΚΤ. Δεύτερον, αντικατάσταση της τροϊκανικής διαδικασίας µε έναν νέο διαπραγµατευτικό θεσµό µε βάση τις Βρυξέλλες, έτσι ώστε οι υπουργοί να µιλούν µε υπουργούς, η µε τον επίτροπο της ΕΕ, και οι υπάλληλοι µε υπαλλήλους. Τρίτον, τέλος ήταν εµµονή σε φράσεις του τύπου: «επέκταση» και «επιτυχημένη ολοκλήρωση του προγράµµατος». Τέταρτον, τερματισμός της λιτότητας και συµφωνία στη βάση ενός πρωτογενούς πλεονάσματος που δεν ξεπερνά το 1,5% του εθνικού εισοδήµατος.

Καθώς συζητούσαμε τους στόχους µας αυτούς, χτύπησε το τηλέφωνο του Αλέξη. «Είναι ο Ντάισελµπλουµ», µας σιγοψιθύρισε, ο οποίος του ανακοίνωνε ότι ήταν καθ’ οδόν προς τη σουίτα του «για να τα πούνε». Οι υπόλοιποι πήγαµε σε διπλανό δωµάτιο, αφήνοντας τον Αλέξη µόνο του να προϋπαντήσει τον Ολλανδό. Δεν πέρασαν δύο λεπτά, όταν ο Αλέξης ήρθε χαμογελώντας να µας βρει στο δωμάτιο όπου είχαµε καταφύγει. Ο Γερούν είχε έρθει, λέει, προσφέροντας κλάδο ελαίας, υπό τη µορφή νέου επιθετικού προσδιορισµού: αντί για «τροποποιημένο » ή «προσαρµοσµένο» πρόγραµµα, πρότεινε τον όρο «μετασχηματισμένο » η «επικαιροποιημένο» πρόγραµµα. Σύστησα στον Αλέξη, ως τακτικό ελιγµό, να πει ναι στην πρόταση του Γερούν για «μετασχηματισμένο πρόγραµµα» αλλά, παράλληλα, να επιµείνει ότι το τελικά ανακοινωθέν θα αναφερόταν στα σχέδιά µας για καταπολέμηση της ανθρωπιστικής κρίσης (κάτι που το προηγούμενο βράδυ είχε απορρίψει).

Στο μεταξύ ο Γερούν ήταν όρθιος στον διάδροµο μιλώντας στο κινητό του. Φαινόταν µάλιστα σαν μαθητούδι που τον ψέλνει, τηλεφωνικά, κάποιος τραχύς γυμνασιάρχης . «Να δεις που ο Βόλφγκανγκ µόλις τον πυροβόλησε πάλι», είπα στον Παππά δίπλα µου. Πριν προλάβει ο Αλέξης να του πει ότι συµφωνεί και να προσθέσει το αίτημα µας για αναφορά στην ανθρωπιστική κρίση, ένας εµφανώς καταβεβλημένος Ντάισελµπλουμ εξομολογήθηκε ότι «ούτε το «μετασχηματισμένο» μπορεί να γίνει αποδεκτό», προφανώς από τον Σόιµπλε. Υποσχόμενος να επιστρέψει αργότερα, µε νέα πρόταση, κίνησε για το ασανσέρ. Καθώς περνούσε από μπροστά µου, τον ρώτησα κάτι που ήθελα να του θέσω από την ώρα που εµφανίστηκε στο ξενοδοχείο. «Τι έγινε µε εκείνο το τρένο που χάσαµε, Γερούν; Τελικά δεν το χάσαμε; Mήπως έβαλε όπισθεν και επέστρεψε στον σταθμό. Δε φαντάζομαι να ξαναφύγει και να το ξαναχάσουµε». Προφανώς δεν απάντησε . Πώς θα µπορούσε να απαντήσει; Ο πρόεδρος του Eurοgrοup είχε συλληφθεί να ψεύδεται. Οι απειλές που είχε εκτοξεύσει χωρίς αιδώ το προηγούµενο βράδυ στο Eurοgrοup είχαν εξαϋλωθεί με το πρώτο, αχνό φως του βελγικού ηλίου

Εκείνο το απόγευµα ο Γερούν επέστρεψε. Αυτήν τη φορά πρότεινε στον Αλέξη να εκδώσουν κοινό ανακοινωθέν ότι το Eurοgrοup και η ελληνική κυβέρνηση συμφώνησαν να αρχίσουν «συζητήσεις σε τεχνικό επίπεδο µε θέµα τον τρόπο µε τον οποίο θα κινηθούμε σχετικά με το πρόγραµµα σύµφωνα μετά σχέδια της ελληνικής κυβέρνησης». Επρόκειτο για ραγδαία, αν όχι άτακτη, υποχώρηση του Γερούν. Αµέσως πήρα τηλέφωνο τον Τζεφ Σακς για να του πω τα μαντάτα.

Πετύχαµε µια µικρή νίκη απόψε η άρνηση µας να υποχωρήσουμε υπό ασφυκτική πίεση χτες τους οδήγησε στην πλήρη υποχώρηση από την απαίτηση να υποβάλουμε αίτηση παράτασης του προγράµµατος ως έχει.

Πώς συνέβη αυτό; Πήραµε µια ιδέα αργότερα από πηγές του Υπουργείου Εξωτερικών: Φτάνοντας στις Βρυξέλλες, η Άνγκελα Μέρκελ -κατάκοπη και άυπνη λόγω της ουκρανικής κρίσης τηλεφώνησε στον Ντάισελµπλουμ ελπίζοντας σε καλά νέα ως προς το ελληνικό ζήτημα. Όταν άκουσε για το αδιέξοδο, φαίνεται ότι θύµωσε και του έδωσε εντολή, ως πρόεδρος του Eurogroup, να βρει µια λύση αµέσως. Όπερ και εκείνος έκανε.

Μια µικρή νίκη, πράγματι. Όµως, το προηγούμενο που δημιούργησε θα

(περισσότερα…)

9`

…. «Αυτό που εν µέρει µας εµποδίζει να αντιµετωπίσουµε το πανίσχυρο δίκτυο διεφθαρµένων πρακτικών είναι η άρνηση του κατεστημένου να παραδεχθεί την πραγµατική του φύση. Όταν απαγγέλθηκαν κατηγορίες κατά του Χριστοφοράκου ότι γέµιζε τις τσέπες των πολιτικών µε χρήματα, δεν ξαφνιάστηκα.

Κατά παράξενη σύμπτωση, ο ιδίως µου ο θείος, ο Παναγιώτης Τσαγγαράκης, παραιτήθηκε από την ίδια θέση στη Siemenς στα τέλη της δεκαετίας του 1970,όταν, όπως µου είχε πει, τα κεντρικά της Siemenς τον πίεζαν ασφυκτικά να κάνει ακριβώς το ίδιο πράγµα: να λαδώνει πολιτικούς ώστε η γερµανική εταιρεία να εξασφαλίζει µεγάλα συµβόλαια για την ψηφιοποίηση του ΟΤΕ, για εξοπλισµό της ΔΕΗ κτλ…(δες περίπου, μετά το 1/3 του κειμένου.)

` `

Ελπιδοφόρος Φεβρουάριος …

(Συνέχεια από 5ο ΜΕΡΟΣ)

Εχω επανειλημμένα επισημάνει τη σχεδόν συγκινητική πίστη στον Ευρωπαϊκό Βορρά ότι η ήπειρος κατοικείται από σκληρά εργαζόµενους νοµοταγείς µέρµηγκες αφενός και από τεμπέληδες φοροφυγάδες τζίτζικες  αφετέρου. Κατά παράδοξο τρόπο μάλιστα, όλα το µυρµύγκια ζουν στον Βορρά και όλα το τζιτζίκια στον Νότο. Η αλήθεια είναι βέβαια πιο περίπλοκη και πιο σκοτεινή..

`

Ούτε αυτοί ήταν κακοί άνθρωποι

`

πέστρεψα στο ξενοδοχείο µου γύρω στα μεσάνυχτα, ενεργοποίησα το τηλέφωνο µου και κάλεσα τον Αλέξη για να τον ενημερώσω ότι ο Ντράγκι είχε ανακαλέσει το waiver.

«Να είσαι αδιάλλακτος, αλλά κοίταζε μήπως ο Γκάµπριελ μπορεί να βοηθήσει», µου απάντησε ατάραχος.

«Κρίνοντας από τους δύο απεσταλμένους του χθες το βράδυ, Αλέξη, δεν είµαι και πολύ αισιόδοξος», είπα. «Θα πρέπει συνεχώς να τονίζουµε την αποφασιστικότητα µας να ενεργοποιήσουμε το αποτρεπτικό µας όπλο, τη στιγμή που θα αποσύρουν τον ELA από τις τράπεζες μας», πρόσθεσα.

«Πήγαινε να κοιμηθείς τώρα. Πρέπει να είσαι φρέσκος αύριο για τον Σόϊμπλε», απάντησε εύθυµα ο Αλέξης.

`

Πρώτα έπρεπε να γράψω δελτίο Τύπου με τα οποίο θα µετρίαζα, στον βαθµό του εφικτού, το χτύπημα από την ανάκληση του waiver. Το «ευτυχισµένο» καθήκον του υπουργού οικονοµικών, συλλογίστηκα: να παρουσιάσει ένα πλήγµα σαν κάτι που δε συνέβη ποτέ.

Στα μεταξύ, καθώς είχε µόλις ενημερωθεί για τις εξελίξεις, ο Γκλεν Κιµ, πάντα σε επαγρύπνηση και πρόθυµος να βοηθήσει, µου έστειλε μέιλ µε την ανάλυση του για τις άµεσες οικονοµικές επιπτώσεις της επιθετικής κίνησης της ΕΚΤ. Επιβεβαίωσε ότι, πριν ακόµα από το άνοιγµα της χρηματιστηριακής αγοράς, ή προτού να έχουν οι καταθέτες την ευκαιρία να προβούν σε νέες αναλήψεις, οι τράπεζες θα δέχονταν µεγάλο πλήγµα. Το καθήκον µου ήταν να προβώ σε µια δήλωση που, από τη µία, θα φανέρωνε την έντονη αποδοκιµασία µας για την επιθετική πράξη της ΕΚΤ, ενώ από την άλλη θα καθησύχαζε τις αγορές, περιορίζοντας την αναπόφευκτη επιδείνωση του κλίµατος και διατηρώντας µέρος όσων είχα κερδίσει στο Λονδίνο.

Προβλέποντας ότι, όταν θα επισκεπτόµουν τον Δρα Σόϊµπλε µερικές ώρες μετά, έξω από το Οµοσπονδιακό Υπουργείο Οικονοµικών, θα βρισκόµουν περικυκλωµένος από δηµοσιογράφους οι οποίοι θα απαιτούσαν ένα σχόλιο για την κίνηση της ΕΚΤ, ετοίµασα την ακόλουθη διπλωματική αλλά και ουσιαστική δήλωση:

Η ΕΚΤ προσπαθεί ουσιαστικά να συµµορφωθεί µε τους δικούς της κανόνες, παρακινώντας τόσο εμάς όσο και τους εταίρους µας να επιτύχουμε γρήγορα µια πολιτική και τεχνική συµφωνία, διατηρώντας ταυτόχρονα τη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών. Πιστεύω ότι οι Έλληνες καταθέτες καταλαβαίνουν ότι η καθηµερινή σταθερότητα είναι εγγυημένη και ότι διαπραγµατευόµαστε νέους όρους που θα φέρουν την ανάκαµψη και µια µόνιµη λύση. Σε ότι αφορά εµάς, η στιγμή της απόφασης της ΕΚΤ µας προκαλεί ιδιαίτερη έκπλnξn, καθώς δηµιουργεί ένα περιττό αίσθημα επείγουσας ανάγκης, δεδοµένου ότι το ισχύον ελληνικό πρόγραµµα λήγει στις 28 Φεβρουαρίου. Πιστεύω ότι η βασική απόφαση οφείλεται στο χρονοδιάγραμμα της χθεσινής τακτικής συνεδρίασης του Διοικητικού Συµβουλίου της ΕΚΤ µε θέµα τη «µη νοµισµατική πολιτική». Από τη δική τους πλευρά, ήταν ίσως η σωστή στιγµή.

Ήταν η διπλωματικότερη δήλωση που δεν πρόδιδε την πραγµατικότητα. Φυσικά, μετά από αυτό, το χρηματιστήριο κατέγραψε πτώση, οι µετοχές των τραπεζών υποχώρησαν και οι εκροές των καταθέσεων ξανάρχισαν. Κάποια από τα κέρδη της προηγούµενης ηµέρας είχαν διατηρηθεί, αλλά ήταν θέµα µιας-δυο ημερών προτού εξαφανιστούν κι αυτά. Το µόνο παρήγορο ήταν ότι τίποτα από αυτό δε θα είχε σημασία µεσοπρόθεσµα. Το πραγµατικό ζήτημα ήταν εάν θα µπορούσε να πειστεί το Βερολίνο για έναν συµβιβασµό ή αν θα προχωρούσαµε σε µια ολομέτωπη σύγκρουση, όπως φοβόµουν από το 2012.

Στο δρόµο προς το Οµοσπονδιακό Υπουργείο Οικονοµικών παρατήρησα ότι δύο µέιλ είχαν φτάσει στο κινητό µου. Το πρώτο ήταν από τον Τζέιµι Γκάλµπρεϊθ, που µε πληροφορούσε ότι ο Μπέρνι Σάντερς ήταν έτοιµος να γράψει στην πρόεδρο της Οµοσπονδιακής Τράπεζας της Αµερικήs Τζάνετ Γέλεν για να της ζητήσει να υποδείξει στην ΕΚΤ ότι η συµπεριφορά της ήταν άθλια και εν τέλει αποσταθεροποιητική για όλη την υφήλιο. Το δεύτερο ήταν από τον Γκλεν. Μου έγραφε µια σύντομη αναφορά για τον Βόλφγκανγκ Σόιµπλε, στο γραφείο του οποίου είχε εργαστεί ως σύµβουλος στην «προηγούµενη» ζωή του. Κατά το συνήθεια των στελεχών του χρηματοπιστωτικού τομέα, η αναφορά του Γκλεν ήταν επιγραμματική:

⦁ Είναι πέρα για πέρα δικηγόρος.

⦁ Η κατανόηση του των οικονοµικών θεμάτων είναι πλημμελής. Θυµάµαι πάνω από µία περιπτώσεις όπου µπέρδευε τις αποδόσεις µε τις τιμές και που αναφερόταν σε οικονοµικούς όρους χωρίς να αντιλαμβάνεται τη σημασία τους

⦁ Μισεί βαθιά τις αγορές. Πιστεύει ότι οι αγορές πρέπει να ελέγχονται από τεχνοκράτες.

⦁ Στην πραγµατικότητα, απολαµβάνει τον ρόλο του «κακού µπάτσου».

Όµως:

⦁ Είναι επίσης ένθερµος ευρωπαϊστής.

⦁ Πιστεύει στο πεπρωµένο µιας Ευρώπης που θα µοιάζει στη Γερµανία (αν και αδυνατεί να αντιληφθεί την αντίφαση αυτής της φιλοδοξίας).

⦁ Είναι κάποιος µε τον οποίο μπορείς να συζητήσεις.

Η εχθρότητα του Σόϊµπλε απέναντι µου ήταν προφανής ακόµη και προτού τον συναντήσω. Στο ισόγειο του Οµοσπονδιακού Υπουργείου Οικονοµικών µε υποδέχτηκε ένας υφυπουργός. Πριν φτάσω στο ασανσέρ, µε ρώτησε παιχνιδιάρικα, αλλά µε φανερό ίχνος επιθετικότητας: «Πότε θα πάρω τα χρήματα µου πίσω;»

(περισσότερα…)

`

`Λόρδος Λάµοντ: ο συγκινητικός υποστηρικτής

αράλληλα με τη συγκρότηση της ομάδας μου κατέβαλα προσπάθειες ώστε να δημιουργηθούν ερείσματα για την Κυβέρνηση μας πέραν των στενών ορίων του αδύναμου Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, ακόμα και σε ακραιφνώς συντηρητικούς χώρους. παραδείγματος χάριν, σε μέιλ μου στον Λόρδο (Νόρμαν) Λάμοντ, του είχα μηνύσει τα εξής:

Όπως θα γνωρίζεις από τον Τύπο, οι ‘Έλληνες και οι Ελληνίδες προσέρχονται στις κάλπες αυτή την Κυριακή. Καλώς η κακώς, διεκδικώ βουλευτική έδρα στη Β’ εκλογική περιφέρεια Αθηνών, και, όπως δείχνουν τα πράγματα, σύμφωνα με τους δημοσκόπους, είμαι «καταδικασμένος» να την κερδίσω. Ακόμη χειρότερα, αν το κόμμα μας σχηματίσει κυβέρνηση (κάτι που δεν αποκλείεται καθόλου), θα κληρονομήσω το Υπουργείο Οικονομικών συν τα άδεια ταμεία του και τις εξωφρενικές πιέσεις από τις Βρυξέλλες και τη, Φρανκφούρτη. Θα μπορούσα να βασίζομαι σε σένα, ως εν δυνάμει σύμβουλο, στους ταραχώδεις καιρούς που έρχονται; Εύχομαι να είσαι καλά.

Γιάνης

Ο Νόρμαν ανταποκρίθηκε αμέσως. Ήταν πρόθυμος και έτοιμος, να προσφέρει τις συμβουλές του. Όταν μάλιστα του είπα ότι :το θέμα ήταν πολύ πιο βαθύ από το χρέος και τα κρατικά ομόλογα, ότι αφορούσε δηλαδή τη λαϊκή κυριαρχία, τον κοινοβουλευτισμό και τις δημοκρατικές διαδικασίες απέναντι σε πιστωτές οι οποίοι θεωρούσαν τη δημοκρατία μια πολυτέλεια την οποία οι πολίτες πτωχευμένου κράτους δε δικαιούνται, μου απάντησε:

Συμφωνώ απολύτως με αυτό που λες για τη δημοκρατία και την κοινοβουλευτική κυριαρχία. Προσπαθώ διαρκώς να υπενθυμίζω στον Κάμερον και στον ‘Οσµπορν ότι, αν τους δοθεί η ευκαιρία να διαπραγματευτούν εκ νέου τη σχέση μας με την ΕΕ, όπως ελπίζουν, θα πρέπει να διεκδικήσουν την αποκατάσταση της, εθνικής κυριαρχίας μας και όχι απλώς την ανάπτυξη της οικονομίας και της ανταγωνιστικότητας. Εσύ κι εγώ ταυτιζόμαστε ως προς αυτό. Επίσης συµφωνώ µαζί σου ότι, στην ευρωζώνη, έχει δοθεί υπερβολική έμφαση στη λιτότητα, λες και πρόκειται για πανάκεια… Αν γίνεις υπουργός Οικονοµικών, θα , χαρώ πολύ να κάνω ότι µπορώ για να βοηθήσω … Έχω κάποιες ιδέες. Καλή τύχη, από καρδιάς. Πάντα δικός σου.

Νόρµαν

Η φιλία µου µε τον γνήσιο Συντηρητικό και ευρωσκεπτικιστή Λόρδο Λάµοντ του Έρικ, τον υπουργό οικονοµικών που στις αρχές της δεκαετίας του 1990 είχε διασφαλίσει ότι η Βρετανία θα έµενε έξω από τον Eυρωπαϊκό Μηχανισµό Ισοτιµιών (επέκταση του Eυρωπαϊκού Νοµισµατικού Συστήματος), και κατ’επέκτασιν έξω από το ευρώ, ερχόταν σε αντίθεση µε την εικόνα µου ως ακροαριστερού. Χρησιμοποιήθηκε όµως, παράλληλα, από μνηµονιακούς αντιπάλους µου ως «περαιτέρω απόδειξη» ότι το είχα βάλει αµέτι µοχαµέτι να βγάλω την Ελλάδα από το ευρώ υπό την καθοδήγηση και την παρότρυνση µεταξύ άλλων, του Λάµοντ.

Φυσικά, ίσχυε ακριβώς το αντίθετο. Όταν, λίγους μήνες αργότερα, τα πράγματα έφτασαν σε κρίσιμη καµπή, και ο Βόλφγκανγκ Σόϊµπλε µας έσπρωχνε, προς το Grexιt, ο Νόρµαν µε συµβούλευσε να το σκεφτώ πάρα πολύ καλά προτού έστω όταν διανοηθώ να αποδεχθώ το Σχέδιο Σόϊµπλε-τόσο µεγάλο κόστος και ρίσκο θα είχε µια επιστροφή σε εθνικό νόµισµα. Καθ’ όλη τη διάρκεια των ημερών της υπουργικής θητείας μόνο ο Νόρμαν στάθηκε βράχος στο πλευρό µου, παρέχοντας σοφές και χρήσιµες συμβουλές για τις προτάσεις που κατέθετα στην ΕΕ και στο ΔΝΤ, τις μεταρρυθµίσεις που πρότεινα, την αναδιάρθρωση χρέους που επεξεργαζόμουν και, βεβαίως, για το δημοσιονοµικά. Αν µου είχαν σταθεί το ίδιο αριστεροί και κεντροαριστεροί Ευρωπαίοι και Έλληνες πολίτικοι, ενδεχοµένως έκβαση των πραγµάτων να ήταν πολύ διαφορετική.

`

Υπερατλαντική ντριμ τιµ

`

το μεταξύ άρχισε να συγκροτείται οµάδα υποστήριξης των προσπαθειών µου και στην άλλη όχθη του Ατλαντικού. Πρώτος και καλύτερος μεταξύ των υποστηρικτών µου ο συνάδελφος και φίλος Τζέιµι Γκάλµπρεϊθ, µε τον οποίο συνεργαζόμασταν επί χρόνια στη διαµόρφωση της Μετριοπαθούς πρότασης για την επίλυση της κρίσης του ευρώ, στον μετριασμό της αντιπάθειας ομογενών στον Αλέξη και στον Σύριζα στην Ουάσινγκτον, στη σύνταξη λόγων του Αλέξη και στην οργάνωση συνεδρίων για την προετοιμασία του αγγλοσαξονικού κόσµου εν όψει της διακυβέρνησης Σύριζα.

Στις 20 Ιανουαρίου 2015, πέντε µέρες πριν από τις εκλογές, έστειλα στον Τζέιµι ένα διασκεδαστικό µέιλ:

Τζέιµι, χθες ο Αλέξης µε πληροφόρησε ότι δέχθηκε τηλεφώνημα από μεγαλοτραπεζίτη ο οποίος τον απείλησε, αν µε διορίσει υπουργό οικονοµικών, να μην περιµένει να λειτουργήσουν τα ΑΤΜ την εποµένη των εκλογών. Ο Αλέξης τον ρώτησε την ηλικία του. Εξήντα πέντε, απάντησε ο τραπεζίτης. Τότε ο Αλέξης µου είπε ότι του απάντησε : «Αν µε ανατρέψεις, είµαι αρκετά νέος για να επανέλθω. Εσύ δεν είσαι!»

Ήταν µία από τις στιγμές που µε έκαναν να νιώσω υπερηφάνεια για τους φίλους µου, παλιούς και νέους, και χαρά που είχα αποχτήσει τόσο άσπονδους εχθρούς. Τέτοιες στιγµές µε έκαναν να νιώσω ότι άξιζε να κινητοποιήσω όσους προοδευτικούς µπορούσα παγκοσµίως ώστε να δηµιουργηθεί µια ασπίδα γύρω από το εγχείρημα του Αλέξη και της νέας κυβέρνησης του. Αµέσως με τα τον Τζέιµι, οι νομπελίστες οικονομολόγοι Πολ Κρούγκµαν και Τζο Στίγκλιτς έσπευσαν να βοηθήσουν, µε τον τελευταίο να λέει δηµοσίως ότι δε γνωρίζει υπουργό οικονοµικών, παγκοσµίως, µε καλύτερη γνώση των µακροοικονοµικών. Σε αυτούς προστέθηκε κι ο Κεµάλ Ντερβίς, που το 2015 εργαζόταν στα φημισμένο ινστιτούτο Μπρούκινγκs της Ουάσινγκτον, έχοντας στο παρελθόν διατελέσει υπουργός οικονοµικών της Τουρκίας. [11]Όμως , ο Αµερικανός που έµελλε να παίξει καίριο ρόλο στο µέτωπο ήταν ο Τζεφ Σακς. Καθηγητής οικονοµικών του Πανεπιστημίου Κολούµπια και πρόεδρος του σημαντικού «Ινστιτούτου για τη Γη» (Earth Institute), ο Τζεφ είχε διαδραματίσει κεντρικό ρόλο, επί δεκαετίες, άλλοτε µε επιτυχία, άλλοτε όχι, στις προσπάθειες ανασυγκρότησης υπερχρεωμένων κρατών , Π.χ. της Βολιβίας, της Πολωνίας, της Ρωσίας κλπ., συχνά σε συνεργασία, ή και σε αντιπαράθεση, µε το ΔΝΤ τα στελέχη του οποίου γνώριζε πολύ καλά. (Μάλιστα, ο Ντέιβιντ Λίπτον , το Νο 2 του ΔΝΤ, ήταν τέως φοιτητής του Τζεφ.)

Με τον Τζέιμι Γκάλµπρεϊθ, τον Τζεφ Σακς, τον Λάρρυ Σάµµερς, τον Πολ Κρούγκµαν, τον Τζο Στίγκλιτς, τον Κεµάλ Ντερβίς, τον Μαρκ Βάισµπροτ και πολλούς άλλους η οµάδα µας απέκτησε σημαντική δύναµη κρούσης στις ΗΠΑ. Μαζί µε το ευρωπαϊκό της σκέλος, συµπεριλαµβανοµένων του Νόρµαν Λάµοντ, του Τόµας Μάγερ, της Lazard κτλ, η οµάδα κατάφερε, εντός δύο εβδομάδων, να φέρει υπό µία σκέπη αναλυτική και αφηγητική ισχύ ικανή να προβάλει σοβαρή αντίσταση στην προσπάθεια της τρόϊκας να µας ισοπεδώσει από την πρώτη κιόλας µέρα.

`

Ρηµαγµένη γη

`

ωρίς το ταλέντο ενός Τ. Σ. Έλιοτ, ενός Τζον Στάινμπεκ η ενός Νίκου Καζαντζάκη είναι δύσκολο να αποδώσει κανείς την κλίµακα της καταστροφής που είχε ήδη συντελεστεί στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 2015. Όταν βρισκόµουν στο εξωτερικό, προσπαθούσα να τη μεταφέρω στην κοινή γνώμη προβαίνοντας σε συγκρίσεις µε μεγέθη οικονοµικών κρίσεων που είχαν πλήξει τις δικές τους χώρες. Παραδείγματος χάριν, στη Βρετανία τους έλεγα το εξής:

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 η βρετανική οικονοµία υπέστη μέγα πλήγμα που οδήγησε στον πενταπλασιασμό της ανεργίας από 700.000 άτομα σε σχεδόν 4.000.000. Η ζηµιά εκείνη προκλήθηκε από µια ύφεση που κράτησε µία µόλις χρονιά, το 1980-1, µε το εθνικό εισόδημα να μειώνεται κατά 1,26 %. Η επόµενη ύφεση έπληξε τη Βρετανία με τα από µία δεκαετία και κράτησε επίσης µία χρονιά (1990-1), µε το εθνικό εισόδημα να μειώνεται κατά 1,78%. Πιο πρόσφατα, με τα το παγκόσμιο Κραχ του 2008, η Βρετανία κλονίστηκε από µια ύφεση (2008-9) που έφερε πτώση του εθνικού εισοδήµατος κατά 5,15%. Ας συγκρίνουμε, τους καλούσα, αυτά τα νούµερα µε το τι υπέστη η Ελλάδα:

Το 2010, τη χρονιά του 1ου μνημονίου, το εθνικό εισόδημα μειώθηκε κατά 7,5% σε σχέση µε το προηγούμενο έτος. Άραγε το 1ο µνηµόνιο σταθεροποίησε την κατάσταση; Το αντίθετο την περίοδο 2010-11 τα εισοδήµατα έπεσαν ακόµη περισσότερο, κατά 8,9% αυτή τη φορά. Συγκριτικά, η χρονιά 2011-12 ήταν λιγότερο καταστροφική, αφού η οικονοµία συρρικνώθηκε -εκ νέου «µόλις» κατά 1,1 %. Σε τι οφείλαµε εκείνη την ανάπαυλα; Κατά ειρωνική συγκυρία, σταθήκαμε «τυχεροί » επειδή προέκυψε η πολιτική κρίση από το καλοκαίρι του 2011 έως το καλοκαίρι του 2012, οπότε η κυβέρνηση ήταν εξαιρετικά αδύναµη (µε τον Γιώργο Παπανδρέου υπό παραίτησιν και, κατόπιν, την κυβέρνηση Παπαδήμου να στερείται λαϊκής εντολής) για να περάσει κι άλλα μέτρα λιτότητας από τη Βουλή.

Με το που έγινε, όµως, πρωθυπουργός ο Αντώνης Σαµαράς, τον Ιούνιο του 2012, µε µια µικρή αλλά συνεκτική κοινοβουλευτική πλειοψηφία, η τρόϊκα διασφάλισε ότι η καινούρια κυβέρνηση θα αναπλήρωνε τον χρόνο που είχε χαθεί, ανεβάζοντας στο κόκκινο τις στροφές της μηχανής της λιτότητας. Το αποτέλεσµα; Η πιο σκληρή χρονιά µέχρι σήμερα, µε το εθνικό εισόδημα να κάνει άλλη µία βουτιά, κατά 14%(!), έως το τέλος του 2013. Όσο για το 2014, που κάποιοι εν τη σοφία τους εξακολουθούν να το παρουσιάζουν ως χρονιά «ανάκαµψης», το εθνικό εισόδημα έχασε άλλο ένα 3,3% σε σχέση µε το «µαύρο» 2013.

Για να μην έχουν οι Βρετανοί φίλοι καµία αµφιβολία για την καταστροφή που έπληξε την πατρίδα µας, συνεχίζω συγκρίνοντας την κρίση µε τη Μεγάλη Ύφεση που έπληξε τη Βρετανία την περίοδο 1929-1932 µια περίοδο την οποία οι Βρετανοί θυμούνται µε απέχθεια. Τότε η βρετονική οικονοµία συρρικνώθηκε κατά 4,9% και η ανεργία ανήλθε από το 8% στο 17%. Συγκριτικά, την περίοδο 2008-2014 η Ελλάδα έχασε το …28% του εθνικού της εισοδήματος , ενώ πάνω από ένας στους πέντε εργαζόµενους έχασαν τη δουλειά τους εκτοξεύοντας την ανεργία από το 7% στο 27%, µε το ποσοστό ανεργίας των νέων να φτάνει το 65%.6

Κι όµως, ακόµα και σήμερα, υπό την καταιγιστική προπαγάνδα των µέσων µαζικής αποβλάκωσης, υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν ότι στο τέλος του 2014 η ελληνική οικονοµία ανέκαμψε και ότι, έως το τέλος του 2015, θα έβγαινε από το τούνελ των μνημονίων αν δεν είχε μεσολαβήσει η «ηλιθιότητα» των Ελλήνων ψηφοφόρων που «τίναξαν στον αέρα» την «αναπτυξιακή » πορεία ψηφίζοντας ανθρώπους σαν εμένα στις 25 Ιανουαρίου 2015.

Όντως, το κυρίαρχο μεν, ψευδές δε αφήγημα, ήταν ότι

το ελληνικό εκλογικό σώμα, σαν το άτακτα παιδιά που ουρλιάζουν από το πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου «πότε θα φτάσουμε επιτελούς, μπαμπά;» και αποσπούν την προσοχή του οδηγού, εκτροχίασε τη χώρα από τον δρόμο προς την ανάκαμψη ακριβώς τη στιγμή που μπαίναμε στην τελική της ευθεία.

Κι όλα αυτά για να καταλήξουν στο «συμπέρασμα» ότι, αν δε μεσολαβούσαν οι ενέργειες του ανυπόφορου υπουργού οικονομικών της πρώτης κυβέρνησης του Σύριζα, δε θα είχε χρειαστεί ποτέ 3ο μνημόνιο

Γράφημα 1: Η διακύμανση του τριμηνιαίου ελληνικού εθνικού εισοδήματος, σε ευρώ, και τιμές, για την περίοδο 2007-2014 με τη συμπαγή γραμμή να αποδεικνύει τον κινούμενο μέσο όρο (διάρκεια ενός έτους)

Γράφημα 1

Ας εξετάσουμε μια στιγμή το αφήγημα εκείνο ψυχρά και αντικειμενικά: Υπήρξε ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας το 2014, την οποία οι ψηφοφόροι απέτρεψαν εκλέγοντας τύπους σαν κι έμενα; Η τεθλασμένη γραμμή στο Γράφημα 1 δείχνει το συνολικό εθνικό εισόδημα της Ελλάδας σε ευρώ, χωρίς στατιστικά μαγειρέματα. Η μαύρη συμπαγής γραμμή ακολουθεί τους μέσους όρους ανά τετράμηνο και δίνει μια πιο σαφή αίσθηση της συνολικής τάσης. Η οβάλ σκιά αναδεικνύει την περίοδο του 2014 κατά την οποία ξεκίνησε η δήθεν ανάκαμψη. Tη βλέπετε πουθενά; οι ‘Έλληνες ψηφοφόροι πάντως, δεν την έβλεπαν, (περισσότερα…)

ΣΥΝΤΑΓΜΑ -ΙΟΥΛΗΣ 2015- ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ

`

Εν Κατακλείδι*

Το 2015 υπήρχε τρόπος να αποδράσει η χώρα από τη φυλακή του χρέους παραμένοντας παράλληλα στο ευρώ: αν η ηγεσία µας φοβόταν το 3ο μνημόνιο περισσότερο απ’ ότι φοβόταν το Grexit. (έντονα, συντάκτης.. εφεξής)

Αν έστω και µία στιγμή, τότε που µου προτάθηκε να συμμετάσχω στην κυβέρνηση Σύριζα, πίστευα ότι: η ηγεσία του θα υπέκυπτε στην αυταπάτη ότι η υποταγή στην τρόικα ήταν λιγότερο κακή λύση από το Grexit, δεν υπήρχε πιθανότητα να συμμετάσχω.

Το βιβλίο τούτο οφείλεται: στην εσωτερική ανάγκη µου να αφηγηθώ τα διεθνούς σηµασίας γεγονότα που έφεραν την καθυπόταξη της κυβέρνησης µας στην αυταπάτη ότι η Ελληνική Άνοιξη ήταν καταδικασμένη και πανάκριβη, ενώ το 3ο μνημόνιο µονόδροµος .

*(Από τον πρόλογο του Γ.Β.)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ο αµέσως προηγούµενο βιβλίο µου, Η Αρπαγή της Ευρώπης, ανέλυε τις φυγόκεντρες οικονοµικές δυνάµεις που, εδώ και χρόνια, αποδοµούν την Ευρώπη και της στερούν την ηθική και πολιτική αίγλη που κάποτε είχε. Καθώς ολοκλήρωνα εκείνο το βιβλίο, στις αρχές του 2015, βρέθηκα ξαφνικά µέσα στη δίνη, µέσα στην κοιλιά του κτήνους, που έως τότε ανέλυα.

Αποδεχόµενος τη θέση του υπουργού Οικονοµικών της πτωχευµέvης χώρας µας σε µια ιστορική συγκυρία που επέβαλλε την ολομέτωπη σύγκρουση µε τους δανειστές της, τους ισχυρότερους οργανισµούς και κυβερνήσεις του κόσµου, βρέθηκα στη θέση τόσο του δρώντος όσο και του παρατηρητή ενός δράματος που θα οδηγούσε είτε στη λύτρωση είτε στην εδραίωση της παγίδευσης της Ελλάδας, αλλά και ολόκληρης της ηπείρου µας, σε µια δίνη από την οποία η απόδραση θα αργήσει δεκαετίες.

Από στενή οπτική γωνία, το βιβλίο τούτο φαντάζει ως η αφήγηση µιας ήττας που προαναγγέλλει κι άλλα δεινά για την πτωχευµένη Ελλάδα και την αποδοµούµενη Ευρώπη. Ακόµα πιο στενή θα ήταν η αντιμετώπιση του ως της ιστορίας ενός πανεπιστημιακού που έγινε υπουργός για µερικούς μήνες προτού αποφασίσει να παραιτηθεί δημοσιοποιώντας όσα έζησε κεκλεισμένων των θυρών. Ή ως ενός χρονικού συναρπαστικών συζητήσεων µε ανθρώπους που καθορίζουν τις τύχες µας ως χώρας αλλά και ως ηπείρου, π.χ. τον Βόλφγκανγκ Σόιµπλε, την Κριστίν Λαγκάρντ, τον Μάριο Ντράγκι, τον Εµµανουέλ Μακρόν, τον Μπαράκ Οµπάµα. Ή ως µιας αφήγησης του τι συνέβη όταν µια ταραία άνοιξη ένας µικρός, ταλαιπωρημένος λαός τα έβαλε µε τους Γολιάθ της Ευρώπης σε µια απέλπιδα προσπάθεια να αποδράσει από τη χρεοδουλοπαροικία που του είχαν επιβάλει πέντε χρόνια πριν.

Αν και όλοι αυτοί οι χαρακτηρισµοί του βιβλίου έχουν βάση, κανείς τους δεν καταφέρνει να απoτυπώσει ούτε τη σημασία της ιστορίας αυτής ούτε το κίνητρο που µε ώθησε να την καταγράψω. Τα γεγονότα που περιγράφει το βιβλίο δροµολόγησαν συγκλονιστικές εξελίξεις για όλη την Ευρώπη, αλλά και για την απέναντι όχθη του Ατλαντικού. Επιπλέον, η ήττα µας µπορεί να ήταν αδιαμφισβήτητη, αλλά η Ελληνική Άνοιξη, όπως πολλοί προοδευτικοί άνθρωποι εκτός Ελλάδας θυµούνται τα γεγονότα του πρώτου εξαµήνου του 2015, παραµένει ζωντανή και, συνεπώς, ανίκητη, τουλάχιστον πρoς το παρόν. Με άλλα λόγια, η ιστορία που το βιβλίο αυτό καταγράφει είναι τόσο οικουμενική όσο και εν εξελίξει.

Για τον αναγvώστη που ξέχασε την πανευρωπαϊκή σημασία του δικού µας 2015, να θυµίσω µία σημαδιακή σκηνή: Ηταν 13 Iουλίου. Λεπτά της ώρας µετά τη συνθηκολόγηση του Έλληνα πρωθυπουργού στις Βρυξέλλες, την οποία ο ίδιος χαρακτήρισε «πραξικόπημα», Ο συντηρητικός lσπανός πρωθυπουργός παρουσιάστηκε στις κάμερες των τηλεοράσεων της χώρας του κρατώντας στο χέρι το κείµενο συνθηκολόγησης λέγοντας στον ισπανικό λαό: «Αυτό να περιµένει όποιος υποστηρίζει τον Σύριζα της lσπανίας».

Από εκείνη τη µέρα η εκλογική δυναμική των Ποδέµος, στους οποίους αναφέρονταν, συρρικνώθηκε και το ισπανικό κατεστηµένο ανακουφίστηκε.

Όµως στο µεταξύ αηδιασµένοι οπαδοί του Εργατικού Κόμματος της Βρετανίας παρακολουθούσαν στις δικές τους τηλεοράσεις τη βαναυσότητα µε την οποία η ΕΕ συνέτριβε την έννοια της δημοκρατίας στην ευρωπαϊκή ήπειρο, ξεκινώντας µε την Ελλάδα, µε σκοπό να τρομοκρατηθούν οι ψηφοφόροι της lσπανίας, της Πορτογαλίας, της lρλανδίας, της lταλίας και, εν τέλει, της Γαλλίας.

Έτσι, την 23η Ιουνίου 2016, προοδευτικοί Βρετανοί ψήφισαν υπέρ της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ, προσθέτοντας τις ψήφους τους σε εκείνες των αντιευρωπαίων ξενοφοβικών Βρετανών, παγιώνοντας τη διαφορά υπέρ του Brexit. Το Brexit, µε τη σειρά του, ενίσχυσε τον Τραμπ στην άλλη µεριά του Ατλαντικού. Με την εκλογή του Τραμπ φύσηξε ούριος άνεµος στα πανιά των ξενοφοβικών εθνικιστικών δυνάµεων σε όλη την Ευρώπη. Στο µεταξύ ο Βλαντιµίρ Πούτιν παρατηρούσε χαµογελαστός, τρίβοντας τα µάτια του, τον τρόπο µε τον οποίο η «Δύση» αυτοϋπονοµεύονταν µε σθένος περισσό! (περισσότερα…)